6. 7. 2016: Православна церьков доднесь одторгнутя ґрекокатоликів спохыбнює

(10. юна 2016 у Пряшові ґрецькокатолицька церьков ся похвалила обявлїнём взацного документу, о чім сьме писали в попереднїм чіслї Народных новинок і на вебовій сторінцї Академія русиньской културы в СР.)

Документ має досвідчовати споїня з Римом, ку котрому дішло 1646 року почас тзв. Ужгородьской унії. Православна церьков, од котрой ся ґрекокатолици одторгли, тоту унію доднесь спохыбнює. Підписаня документу 24. апріля 1646 мінімално шістьдесятьма трёма священиками, было частёв процесу споїня Мукачовской єпархії, до котрой належала і теріторія сучасной Ґрекокатолицькой церькви на Словакії, ку католицькій церькви. Документ правдоподобно быв допереду написаный, на місцї прочітаный і притомныма священиками і підписаный. Так перешли під юрісдікцію яґерьского католицького єпіскопа Юрая Якушіча.

Єден із православных священиків про „Konzervatívny výber‟ повів, же од року 1054 Запад тискав, жебы православна церьков прияла папу римского за свою главу. Єдна проба о унію была в роцї 1596 у Брестї. З нёй собі брали приклад і на теріторії днешнёй Словакії. В 1614 роцї почас храмового свята в православнім монастырю в Краснім Бродї (днесь окрес Міджілабірцї) вірници выгнали єзуітьского єпіскопа Атаназа Крупецького. Тот быв позваный заложыти унію Юраём ІІІ. і на Словакію пришов з польского Пршемысля на друґетівске панство в Гуменнім.

Главнов причінов заводжованя унії міджі русиньскый православный народ в Угорьску было, подля православного священика, снажіня втогдышнїх землепанів завести віру міджі своїх підданых. „Тоты але од часів св. Кіріла і Мефодія утримовали выходну православну віру, котру їм они принесли з Візантії, церьковнославяньскый язык, юліаньскый календарь і выходный візантійскый обряд. Їх священици были єднако підданы, як обычайны люде, і зато панове ся намагали впливати на віруючіх через душпартырїв.‟ Феодалы так подля нёго выдумали, же кідь православны священици узнають папу римского за свою главу церькви і юрісдікчно ся му підрядять намісто православного цыріградьского патріархы, можуть собі заховати свій выходный обряд, богослужебный язык, календарь, а навеце будуть сполоченьскы зрівноправнены з латіньскым духовенством, перестануть быти підданыма, але самы дістануть землю і слугів. Велика часть історіків твердить, же то была права причіна одходу священиків із православной церькви під юрісдікцію папы.

Далшов пробов о підписаня такой унії з Римом было снажіня Анны Якушічовой, жены Яна Друґета, котра на свій замок в Ужгородї скликала православных священиків, жебы до рук єй брата, римокатолицького єпіскопа Юраю Якушіча склали присягу папови римскому. „З веце як 2000 православных священиків, котры в тім часї были на нашій теріторії, на тій невеликій події взяло участь лем 63 священиків, што ся поважовало за фіаско. З той причіны ся надале робив великый тиск на далшых православных священиків у сназї пересвідчіти їх на переступ з православной віры. Зато почас далшых веце як 80 років одбывали ся подобны стрічі на окремых панствах,‟ підкреслює православный священик.

Ностворена унія в рамках римокатолицькой церькви не мала просту сітуацію. Католици не хотїли акцептовати єднаке сполоченьске поставлїня женатого духовенства, выходный обряд ани церьковнославяньскый язык. Свого першого єпіскопа дістали аж по 43 роках од підписаня унії в Ужгородї. В 1773 роцї зась пожадали Марію Терезію о переменованя церькви з уніятьской на ґрекокатолицьку. „Тота назва є дезорьєнтуюча, неточна аж неправдива. Хочуть тым повісти, же суть то католиьци ґрецького обряду. Але слого „katholikós“ значіть в ґрецькім языку „общій‟, што є єден з атрібутів і православной церькви. Также, кідь говориме о римокатолицькій церькви, так ся то односить к Риму. Але, кідь говориме о ґрекокатолицькій церькви, можеме так спокійно назвати і православну церьков у Ґреції, котра але в ниякім припадї не є в унії з Римом. Кідь але тзв. „ґрекокатолици‟ на Словакії говорять, же суть в єдности з Римом, мали бы ся правилно называти римокатолици выходного обряду,‟ написав православный священик.

Ян ПАЛЬКОШ, „Konzervatívny výber‟