6. 10. 2023: Вождь на стероідах

Меншыны можуть быти реално знепокоєны.

На Словакії вже маєме по парламентных вольбах. Презідентка повірила, подля неписаной традіції, як першого зоставлїнём влады председу Smer-SD Роберта Фіца, кедьже якраз тота партія выграла. Не знаме, ці ся Фіцови подарить выїднати коаліцію, мать на то два тыжднї. Но дакотры факты знаме уж днесь.

Самособов, хотїв бы єм обчанам Словацькой републікы поґратуловати, же з парламенту своїм голосованём вышмарили фашістів, і хочу мати надію, же їх уж до парламенту не вернуть. А теперь подьме на менше мілы факты.

Єдным з такых фактів є, же уж по другый раз не дістала ся жадна мадярьска, або мадярьско-меншынова партія, котра бы репрезентовала інтересы народностных меншыны, до парламенту. Словакія має сістему волеб яку має, а представителї высше спомянутых партій в парламентї были много раз єдинов силов, котра могла протиснути пожадавкы, котры передкладали меншыны.

То, же просаджованя народностных інтересів є на Словакії омного тяжше без парламентного клубу, котрый за них знать забоёвати прямо в Народній радї, сьме відїли уж в попереднїм три і піврочнім періодї, коли влада наперек тому, же обовязала ся у своїм проґрамовім выголошіню прияти закон о поставлїню народностных меншын, наконець цїлому закону дала стоп. А проти того рїшіня ани не мав хто і як через владу і парламент ородовати.

Але ани тото іщі не є тот найгіршый факт, котрый принесли резултаты парламентных волеб односно народностных меншын. Найвекшу проблему виджу в особі самого Роберта Фіца.

Кедь выхабиме нераз остро заміряны крокы проти мадярьской меншыны, на котры собі теперь якось Віктор Орбан не споминать, наприклад закон о двоїтім обчанстві, котрый прияла перша Фіцова влада, а за котрый заголосовали і опозічны посианцї, пак подьме наприклад до року 2013.

Роберт Фіцо мав втогды іщі тварь европского політіка, соціалного демократа, но уж втогды єм обертав увагу на ёго небезпечны высловы, котры дакус веце розкрывають ёго характер. В тім роцї Матиця словацька святковала округлый юбілей свого основаня, а Роберт Фіцо на святочній громаді бісїдовав о меншынах, котры лем натїгають рукы, все дашто хотять, але обовязкы якбы не мали жадны.

Перешло десять років, меджі тым на Словакії одбыло ся много переломных дїй, а Роберт Фіцо, котрый быв у 2018-ім роцї примушеный абдіковати, а пак і програв вольбы в роцї 2020, згрубнув як порядный шмірґель.

Докінця бранив єдного із втогдышнїх фашістічных посланцїв, котрый мав на шыї карный процес за высловы проти Ромів, кедь ся ку кавзі высловив, же не знать, чом го рїшыть поліція, кедь лем повів то, што собі думать векшына. А могли бы сьме продовжовати. Ёго словник днесь вже не має в многых припадах далеко од екстремістів, котрых ся теперь подарило выгнати з парламенту.

Тяжко повісти, ці тот куртый документ, што мала партія Smer-SD публікованый перед вольбами, быв проґрам, але бавме ся о нїм так. В проґрамі довгы рокы міцной, докінця найміцнїшой партії, о меншыны ани не закопли. Аж на єден припад. Партія Роберта Фіца бы хотїла зробити „інвентуру“ народностных школ, жебы забезпечіти навчаня по словацькы каждому обчанови Словацькой републікы.

Гей, народностне школство досправды потребує інвентуру, але в опачнім ґарде. Жебы членам народностных меншын было забезпечене конштітуціёв і меджінародныма договорами ґарантоване право здобывати освіту у своїм материньскім языку.

Інтересным фактом є, же аж на пару вынятків Роберт Фіцо выграв у вшыткых окресах Словакії. Докінця і в тых мадярьскых. Видиме, же вдяка неспособности і аматерізму попереднёй політічной репрезентації уж і там выграли „хлїбовы“ темы, котры репрезентовав Роберт Фіцо, без огляду на то, што днесь Робетрт Фіцо репрезентує.

Самособов, язык по вольбах звыкне быти все мягшый як перед выборами. А так само є фактом, же Фіцо мусить найти коаліцію, і якраз коалічны партії можуть быти тов гамов, жебы ся машына проти народностных меншын не спустила з верьшку повнов скоростёв.

Но фактом є і то, же Фіцо, котрый все быв і хотїв быти вождь, є з многых внутрїшнёполітічных причін днесь вождь на стероідах. І кедь собі возьмеме уж лем спомянуты приклады, меншыны можуть быти реално знепокоєны.

Петро МЕДВІДЬ. Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Языкова і ґрафічна управа: АРК в СР.

Жрідло фотоґрафії: Pixabax.com.