24. 7. 2020: Наслїдник

Смерть мукачовского єпіскопа Мілана Шашіка пришла неочековано і в людьскых очах прискоро. Зіставать нам вірити, же єпархію чекать добрый наслїдник своїх попередників. Лемже стопроцентну істоту не маме.

Кедь Ватікан призначів Мілана Шашіка за адміністратора Мукачовской ґрекокатолицькой єпархії, котру перевзяв од Іоана Семедія, быв то так дакус шок. На мукачовску катедру мав сісти нелем Словак, але іщі ку тому і походжінём римокатолик. По роках ёго єпіскопской службы мож конштатовати, же у Ватіканї втогды не зробили хыбу. Єпіскоп Шашік підняв цїлу єпархію, она стала ёго і він став цїлым своїм жывотом їй, Ужгород став ёго домовом і люди в єпархії стали ёго людми, котрых любив єднако як церьков, до котрой быв посланый.

Ёго менованя мало і іншый розмір. Войну о вплив у єпархії по Семедіёви, твердім Русинови, котрый не пасовав україньскым націоналістам, не выграло ани проукраїньске ани прорусиньске крыло, пришов нестранный чоловік, што може про Русинів не было ідеалным, но все лїпше, як кебы пришов кутый Українець.

Наперек вшыткому Шашік не підволив ся тиску Києва, єднако як ёго русиньскый попередник, і утримовав єпархію окремов од україньской церькви, єпархіёв русиньсков. Хоць є правдов, же ёго період быв і періодом, коли многы священици зо своїма парохіями зачали служыти по україньскы. Но асімілачный вплив, навеце кедь Русины ани не суть в державі узнаны, бы як єпіскоп якбач тяжко овливнив.

Вопросом є, хто теперь выграть войну о вплив? Менованя помічного єпіскопа Ніла Лущака за адміністратора єпархії затля не пророкує ніч добре. Зіставать нам вірити, же є то досправды дочасне менованя, і в Римі найдуть доброго кандідата на позіцію мукачовского єпархы. Але не треба забывати ани на то, же і Шашік быв наперед лем адміністратором, а наконець став єпархом.

Ніт, не хочеме оціньовати якости Лущака як душпастыря, но можеме сміло повісти, же якраз він мав при Шашікови подобну роль як єпіскоп Марґітич при Семедіёви. „Вырівнавав баланс“, жебы Українцї были спокійны. Є то просто елемент проукраїньского крыла. Но покля бы став Лущак єпархом, дасть пак Ватікан баланс і Русинам? Не думам.

Кедь ся днесь бавиме о наступникови Шашіка у функції єпархы, пак мож повісти, же ся бавиме і о будучности – існованю або неіснованю Мукачовской ґрекокатолицькой єпархії як русиньской. Выбером єпархы мож доста вызначно овпливнити і то, ці єпархія зістане нашой традіції, або ці стане україньсков церьквов. Што бы быв великый тріумф Києва, котрый ся на анексію рихтує вже 30 років, а єдночасно бы то значіло вже абсолутну українізацію іщі і той малой части вірных ґрекокатоликів, котры ся не перестали чути Русинами.

Але якраз традіція є тото слово, котре бы требало підкреслити. Бо Мукачовска єпархія є іншой традіції, як Україньска ґрекокатолицька церьков. Покля Мукачово є навязане на Ужгородьску унію, котру підписали русиньскы священици у втогдышнім Угорьску, києвска церьков выходить із Берестовской унії, і тоты дві церькви ся почас цїлой історії розвивали окремо, были окремыма і іншыма церьквами.

Підпорядкованя Мукачова під Київ бы так не было лем проблемов „народностнов“. Оно бы то значіло зничіня Матери Церькви, з котрой выходить далше множество єпархій в Европі і Северній Америцї. Зничіня Матери, бы значіло то, же їй дїти, на ню навязаны єпархії у світї, бы стали сиротами. Зничіня Матери бы значіло вырїзаня сердця цїлому єдному церьковному орґанізму, котрый на Ужгородьскій унії выріс. І то бы была наша катастрофа, і київска величезне і незаслужене вбітязство.

Зіставать нам вірити, же далшый єпарха, котрый дістнане до справованя нашу Матірь Церьков, ці уж то буде теперішнїй адміністратор, або хтось іншый, буде на нашу традіцію думати. Же на то буде думати і Ватікан, кедь буде о выменованю єпархы рїшыти. Же далшый єпарха буде достойным наслїдником своїх великых попередників, меджі котрых записав ся і єпіскоп Шашік, а не гробарём єпархії, без котрой бы їй дїти зістали сиротами.

Петро МЕДВІДЬ, ЛЕМ.фм, языкова управа: ред. АРК в СР. Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Жрідло фотоґрафії: Wikipedia.