24. 5. 2022: Cricoteka, Місяц Фотоґрафіі в Кракові і знимкы лемківской фотоґрафкы
Од суботы, 27. мая 2022 р., в славній краківскій Крікотеці будут презентуваны знимкы лемківской фотоґрафкы і поеткы Катажыны Шведы. Кадры вказуючы тото, што для Лемків важне, найважнійше, але втрачене – іх рідну землю, презентуваны будут в рамках престіжового фотоґрафічного фестівалю Місяця Фотоґрафіі в Кракові.
В четвер, 26. мая, в Кракові зачне ся ювілейна 20. едиция фесітвалю Місяц Фотоґрафіі. То єдна з найважнійшых фотоґрафічных подій в Европі і єдна з найвекшых цикличных імпрез посвяченых візуальным штукам в Польщы.
Шведа серед шестьох найліпшых
Што рока до спілпрацы запрашаны сут гості з Польщы і заграниці – знаны і доціняны артисты та кураторы, але тіж тоты, котры як раз аж тепер вырабляют сой позицию в артистичным світі, презентуючы свіже пізріня на фотоґрафію.
Окрем Головного Проґаму важном частю фестівалю є секция ShowOFF, котра презентує премєровы проєкты молодых творців выбраных в дорозі одкрытого конкурсу. Серед шестьох артистів, котры перешли селекцию, нашла ся лемківска поетка і фотоґрафка Катажына Шведа.
В рамках секциі ShowOFF окрем робіт Шведы презентуваны будут іщы фотоґрафіі артисток з Кытаю, Франциі і Польщы.
Місце, котре ламле стереотипы, лишат нештоденны формы і зміст
Выстава пн. «There Is No One Nearby to Share With» презентувана буде в Крікотеці – місци, котре продолжат ідеі Тадеуша Кантора, єдной з найважнійшых персон артистичного жытя в Польщы – ініциятора новых трендів в польскій штуці і творці аванґардового театру о медженародній славі. Крікотека то заєдно музей, архів, ґалерия і осередок бадань.
В просторах Крікотекы повішены будут фотоґрафіі з циклю, котрый Катажына Шведа назвала «Земля». «То не лем ґрунт, по котрым ся ходит і котрый міцно підтримує стопы. Земля є давчыньом жытя. Єст матірю, а тіж тым єдиным місцьом, в котрым досправды чуєш ся в себе, в котре врасташ коренями, як рослина» – оповідат артистка.
Як вказати вырваня з коренями?
Фотоґрафіі артистка зробила вчас вандрівок і роверовых подорожы по Лемковині.
«Авторка іздит по долинах, де перед войном істнували заселены села. Єй знимкы передают почутя втраты. Як надати форму порожньому? Сесе взяло ся з памяти, з котром не мож дати сой рады. Памят є неуступлива, вертат, переслідує повидоками і ехами внуків тых, котрых досягли травматичны подіі. Бо як вказати веліст насильства? Выселіня? Вырваня з коренями» – чытаме слова кураторкы выставы Маґдалены Уймы.
«Вшытко тото вошло в землю, котра была і єст основном вартістю для люди, котры гын жыли од віків, для Лемків. Катажына в деликатный спосіб порушат тему втраченой вітчызны-материньской землі. (…) Неє в тых знимках нич мальовничого, ностальґіі. Маячыт не-памят (…)» – описує кураторка.
There is no one nearby to share with
«There Is No One Nearby to Share With» – неє никого близко, жебы ся з ним поділити. Наголовок выставы докладні оддає суть Низкого Бескіду – окрислят порожнечу, котра выходит з каждой долины, мимо красной природы.
Аранжация фотоґрафій має лучыти поезию з образами – наслідувати ленію горизонту, а заєдно оддавати брак можности уложыти іх в гардый, упорядкуваный краєвид.
Фотоґрафіям товаришыт звукова стежка з фраґментами споминів (в лемківскым языку) жытеля Лемковины, Михала Кушвары, і вершів Катажыны Шведы. Чытат Наталия Малецка-Новак.
Катажына Шведа
Катажына Шведа (вр. 1990 р.) – поетка і фотоґрафка. Выховала ся на Лемковині. Єст абсольвентком Університету ім. Й. В. Ґете во Франкфурті над Майном. Авторка дебютантской збіркы поезиі «Босорка» (2020), за котру была номінувана до Літературной Нагороды ім. В. Казанецкого, Нагороды-Стипендиі ім. С. Бараньчака та Silesiusa в катеґориі Дебют. Выріжнена Творчом Стипендийом Міста Кракова. Участничка Менторского Проґраму Sputnik Photos 2020/2021.
Наталія МАЛЕЦКА-НОВАК, ЛЕМ.фм.
(Публікуєме в оріґіналї – лемківскім варіантї русиньского языка.)
