21. 7. 2023: Музей в Ужгородї здобыв рукопис Кароя Мейсароша
20-го юла 2023-го року, в день 202-ой рочніцї од народжіня вызначного історіка, якого робота є повязана і з Ужгородом а Русинами, Кароя Мейсароша, Закарпатьскый областный краєзнавчій музей імени Тіводара Легоцького в Ужгородї здобыв цїнный рукопис.
В експозіції з назвов Кабінет Кароя Мейсароша – першого історіка Ужгорода ХІХ. столїтя правнук ученнго Михаіл Фединишинець, котрый є єдночасно сыном русиньского писателя Володиміра Фединишинця, передав музею рукопис історіка в мадярьскім языку.
Рукопис з половины 19-го столїтя
Як інформовав музей на своїй сторінцї на сітї Facebook, іде о обявленый рукопис із назвов Первістне походжіня і різны тіпы земель в Угорьску перед урбарьнов реформов; законы і єднотны правила, котры ся їх дотуляють (оріґ. A pasraszt földek eredeti természete s különféle nemei Magyarországban, az urbárium behozatala előtt; az arra vonatkozó törvények s egyébkénti szabályok).
В історічнім рукописї є вказано, же іде о конкурзну роботу на 85-ох сторінках, котра была написана в Пештї у 1858-ім роцї.
Є знамым, пише музей, же 20-го мая 1857-го року Імператоська кралёвска наукова універзіта в містї Пешть выголосила конкурз на написаня робот з темов Вызначіня первістного походжіня і різных тіпів селаньскых земель в Угорьску перед урбарньнов реформов, законы і єднотны правлиа, котры ся їх дотуляють.
Дане научне баданя здобыло нагороду в згодї з рїшінём універзіты з 19-го януара 1859-го року. Доповнїня архіву Кароя Мейсароша новым документном мотівує, як пише музей, до далшого баданя дїдовизны того вызначного історіка.
Карой Мейсарош
Народив ся Карой Мейсарош в місті Гайдудороґ, днесь Мадярьско, 20-го юла 1821-го року. В часї револуції років 1848 – 1849 робив журналісту в главнім містї Угорьска, де вів кроніку подій револуції.
Потім, што револуція была утиснута, кедь быв у 1850-ых роках запровадженый неоабсолутістічный режім імператора Франца Йосифа і ёго премєра Александра Баха, Мейсарош жыв з тым, же му грозив арешт. Зато одышов із Пештї а перебрав ся жыти на провінцію.
Од 1850-го року зачав робити правника в Ужгородї. Ту ся заінтересовав вопросом Русинів. Но барз скоро вступив до конфлікту з русиньскым рухом, на чолї которго стояв Адолф Добряньскый. Мейсарошови не любила ся політіка в такзванім Руськім окрузї. Як прихыльник угорьской державной ідеї быв проти будьякых, за ёго думками, сепаратістічных тенденцій в Угорьскім кральовстві.
В тім періодї Карой Мейсарош опубліковав книгу Історія угорьскых Русинів. В тій історічній публікації пише, же Русины суть автохнонне населїня того реґіону, і як таке населїня мають мати свої права.
Тот лібералізм у поглядах Кароя Мейсароша выкликав велику крітіку з боку радікалной части угорьскых націоналістів. Но Мейсарош свої лібералны погляды як науковець бранив і в іншых своїх роботах, у тім чіслї і в комапаратістічній історії вшыткых народів Угорьского кралёвства, котра вышла в роцї 1851, але і в історії міста Ужгород, яку выдав у 1861-і роцї.
В роцї 1854 ся Карой Мейесарош вернув до угорьского главного міста і слідуючі рокы пережыв подорожованём меджі головным містом, Ужгородом і Завадков, малым русиньскым селом на Спішу.
Окрім статей до періодічных выдань, Карой Мейсарош написав так само серію брожур о маєтковім праві в Угорьску, і в роцї 1861 засновав в Ужгородї выдавництво, котре короткый час выдавало дакілько мадяроязычных ґазет як Karpáti Hirnók, Ungavári hírlap i Kózreg lapja.
Вмер в селї Завадка, на теріторії днешнёй Словакії, 2-го фебруара 1890-го року. Зістало по нім 26 книг і понад 800 статей.
Петро МЕДВІДЬ, ЛЕМ.фм, языкова і ґрафічна управа: АРК в СР
