20. 10. 2023: В Празї опдрезентують выданя часопису Plav присвяченого русиньскій літературї

Plav – то чеськый часопис про світову літературу, якый выходить од 2005-го року. Чісло 8 із 2023-го року є присвячене русиньскій літературі, і часопис презентує досправды шыроку шкалу літературы карпатьскых Русинів.

Із той нагоды одбуде ся 23-го октобра 2023-го року в Чітальнї Unijazz в Празї мултіжанровый вечур, котрым одпрезентує ся русиньске выданя часопису. На участных чекать нелем чітаня русиньской літературы в чеськім перекладї, але так само музика ці авдіовізуалны проєкції.

„Путовати будеме од польскых Лемків через стихы із україньского Закарпатя аж ку войводиньскому сільскому ундерґроунду,“ пишуть орґанізаторы презентації часопису Plav.

Одкрыли дверї

Як ся пише у вступнім слові русиньскій літературї присвяченого выданя часопису Plav, кедь зачали глядати слїды русиньской културы, історії розметаной по „вшыткых чортах“, наперед то вызерало, же скінчать напорожнё.

„Но старчіло найти правилны дверї, і одкрыв ся перед нами невіроятно бодрый світ русиньского возроджіня. Бой за властный язык, літературу, традіції і народне припознаня ся дїє передовшыткым внутрї русиньской комуніты, а чоловік звонка на першый погляд легко не збачіть го. Мы зато вырїшыли одкрыти тоты дверї і вам,“ пишуть своїм чітателями членове редакції.

З концепціёв русиньского выданя часопису поміг редакції Михал Павліч із Інштітуту русиньского языка і културы Пряшівской універзіты в Пряшові. Світ поезії Лемків вказала творцям выданя літераторка і універзітна професорка Олена Дуць-Файфер.

„Світ сурового панку, сільской маґії і польных страшків сербской Войводины, де русиньска култура росне може найплоднїше, нам приближыв їй запаленый пропаґатор і перекладатель Марош Воловар.“

Слїды Русинів наконець творцїв привели аж до Споєных штатів Америкы, де надвязали сполупрацу з Елейн Русинко, яка у своїм есеї дає ключ до того, як русиньскій літературї глубше порозуміти.

Богата презентація русиньской літературы

У выданю, котре є присвячене Русинам, мож найти досправды богату презентацію русиньской літературы, але і шыршы контексты.

Выданя обясгує розговор з Кветославов Копоровов із Інштітуту русиньского языка і културы Пряшівской універзіты, споминаный есей Елейн Русинко, але і творы русиньскых авторів досправды з цїлой Карпатьской Руси, як і з діаспоры на нижнїй земли.

Із презентованых русиньскых авторів мож спомянути мена як Іван Петровцій, Юліан Надь, Петро Мурянка, Славко Винаї, Наталія Дудаш, Марія Мальцовска, Володимір Фединишинець, Юрко Харитун, Олена Дуць-Файфер, Даніела Капралёва, але і далшых.

Святочна презентація

Споминану святочну презентзацію русиньского выданя часопису Plav одкрыє фотоґраф і філмовый куратор Томаш Вобожіл із своїм авдіовізуалным проєктом іншпірованым чехословацьков Підкарпатьсков Русёв і добовыма знимками Войтєха Сука.

В рамках події буде і діскусія з Аґатов Пілатовов, вызначнов русиньсков дїятельков у Чеській републіцї, походжінём із Підкарпатя. Музичный проґрам забезпечіть Богдан Райчинець, котрый вєдно із Світланов Райхел заграть русиньскы народны співанкы з Підкарпатя.

Перформанції із урывками текстів із русиньского выданя часопису Plav буде презентовати актор Адам Кратохвіл.

Петро МЕДВІДЬ, ЛЕМ.фм, языкова і ґрафічна управа: АРК в СР