18. 8. 2019 : Спартакіада

Євген Хлобистов не видить проблем в тім, же бы Русины были на Українї узнаны корінным народом. Аж до моменту, коли собі спомяне, же не робиме Спартакіаду, і за думками україньскых науковцїв не єствуєме.

На порталї громадске радіо быв пару днїв тому публікованый розговор із професором Євгеном Хлобистовом, доктором економічных наук, котрый є експертом орґанізації „Кримськотатарський Ресурсний Центер‟. Назва розговору выходила із высловленой думкы професора, же україньска леґіслатіва має призначіти іщі дакілько корінных народів. Андрій Куликов, котрый інтервю із Хлобистовом робив, позвідав ся експерта і на Русинів.

Што з Русинами, котры жыють на Закарпатю, інтересовало Куликова. На то му респондент одповів, же Русины можуть быти корінным народом, покля… Леґендарне „покля“ є сінонімом того, же такой за тым прийде одповідь, чом властно не годны быти. Так є то і в припадї Хлобистова, котрый такой за тым одповідать, же ся мусять сотворити односны условії, меджі котрыма говорить о самоорґанізації Русинів, о тім, же бы мали Русины сотворити орґан, котрый буде представляти їх народны інтересы. Жебы ся предці лем з того не дало якось выйти, він сам в тім проблем не видить, же бы тому так было, но наукова точка зору є така, же Русины на не суть окремый народ, лем частков україньского народа.

Жебы ся не блукати і не страчати в термінах, пояснийме собі, о што властно іде з корінныма народами.

По перше, найпростїше повіджено, корінны народы суть автохтонны народы. Значіть народы, котры на конкретній теріторії жыли цїлы вікы без огляду на то, як ся мінили або не мінили на тій теріторії граніцї і державы. О тім, же Русины в Карпатах суть корінный, автохтонный народ, може похыбовати лем слабодухый чоловік, котрый не знать із історії ани букву, кедьже русиньске населїня на тій теріторії, котра днесь роздїлена меджі дакілько держав, вікы жыють. Іншу позіцію мають Русины в діаспорї – в Сербії, Хорватії, Чеській републіці, Северній Америцї. Русины в Карпатах, включно теріторії днешнёй Україны, сповнюють тото основне условіє, зато не знам, якы далшы условії і чом бы мала Україна давати, жебы їм тот статус быв признаный.

По друге, і кедь Русины суть автохтонным, корінным народом і на Словакії, в Польщі, Мадярьску, Румунії, не всягды ся в тім робить розсїл. В державах, о котрых пишеме, суть вшыткы меншыны єднакого статусу. Суть то узнаны народностны меншыны і нихто не звертать увагу на то, ці то меншына автохтонна, або меншына, котра на тоту теріторію даякым іншым способом в хорнолоґічнім процесї пришла. В практіцї то значіть, же Русины, мають тот самый статус на Словакії – статус народностной меншыны, як і російска ці україньска меншына, котра ся на тоту теріторію зачала населяти главно по Першій світовій войнї, коли втїкали перед большевиками, хоць Русиниы на части днешнёй словацькой теріторії жыли вікы. Сітуація на Українї є інша, бо Києв розрізнять меджі корінныма, автохтонныма народами, і остатнї має статус народностной мешныны. Зато в припаді Русинів на Україні є важным, ці будуть узнаны як корінный народ, або нїт.

Но вернийме ся до реалности. Покля ту сниєме о статусї корінного народа, реаліта є така, же Русины днесь на Українї не суть узнаны ани як народностна меншына. Хлобистовом высловлены условії суть абсурдны. Якы условії мають іщі Русины сотворити, жебы были корінным народом, кедь не старчіть, же сповнюють тото основне, „быти домашнїм“ на теріторії? Што сповнили кримскы Татары навеце, же они суть корінным народом, а Русины затля не можуть быти? Покля бісїдує професор о самоорґанізації, яка далша самоорґанізація бы мала меджі Русинами быти, кедь не старчіть, же мають свої орґанізації, же мають Народну раду Русинів Закарпатя, до котрой входить векшына орґанізацій, же мають представителїв у Світовім конґресї Русинів? І як мають сотворити орґан, котрый бы представлёвав їх народны інтересы, кедь не мають ани статус народностной меншыны і многы актівісты были або суть переслїдованы, перзеквованы, є їм знеприємнёваный жывот державныма орґанами лем зато, же хотять возродити народ?

Покля Хлобистов думать в рамках самоорґанізації то, же бы требало масы людей, котры бы ся ку Русинам голосили, пак маю пару позначок. І кедь Русины не суть узнаны як меншына на Українї, в затля єдинім списованюі приголосило ся коло 10 тісяч людей ку Русинам, хоць были прирахованы за Українцїв. Підкреслюю, же подобне чісло ся ку Русинам голосить в Польщі, маєме комуніты в окремых державах, в рамках котрых ся іщі менше людей голосить ку тій народности, но народность русиньска є узнана тыма державами.

Покля самоорґанізаціёв думать, же великы масы людей мають штось орґанізовано робити, пак мушу позначіти, же нїт. Русины не будуть робити Спартакіаду, жебы вказали, же єцтвують. То політіка недемократічных режімів, масово ся орґанізовати, примусити людей штось орґанізовати робити, жебы вказати силу. Приголошіня ся ку народности, народне самоусвідомлїня, не є Спартакіада, абсолутно то не мусить быти о масах. Є то о субєктівнім пересвідчіню чоловіка і держава, покля честує людьскы і народностны права, має чоловіку дати можность своє народностне усвідомлїня свободно выразити, дати му можливость розвивати свою комуніту, културу, язык.

Є смутне, же чоловік, котрый є експертом орґанізації, яка занимать ся єднов народностнов меншынов, властно корінным народом на Українї, іде встановлёвати даякы условії, жебы міг існовати іншый корінный народ, а не быв лем „частков україньского народа“.

Мусиме повісти ясно: Нїт! Не будеме робити Спартакіаду, так як єй не робили ани кримскы Татары, жебы нас Києв конечно вызнав. Маєме свої права, так як їх мають і кримскы Татары, і нихто нам ку тому, жебы были практікованы, условії не буде діктовати. Условії, котры жадате, суть в меджінародных документах, якы Києв давно підписав.

Петро МЕДВІДЬ, ЛЕМ. фм, статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Жрідло фотоґрафії: Wikipedia.