16. 4. 2024: Варголь пришол до Ряшова
Роботы Енді Варголя з колекциі Музею Енді Варголя в Меджелабірцях і памяткы звязаны з артистом мож од минулого четверга, 11. квітня/апріля, обзерати в Округовым Музею в Ряшові на выставі «Енді Варголь – перед і по».
«Коріня Енді Варголя сігают недалекой, малой місцевости Микова на Словациі, одкале походят його родиче» – бесідує др Михал Рут з Округового Музею в Ряшові, куратор выставы.
В вернісажы участ взяли мн.ін. маршалок підкарпатского воєвідства Владислав Ортиль, а тіж чысленны гості зо Словациі як Ярослав Макатура, підпредседа Пряшівского Самосправного Краю, Злата Шіпошова – Ґенеральна Консуль Словацкой Республикы в Кракові ци Мартін Цубяк, директор Музею Енді Варголя в Меджелабірцях. Присутны были і представникы міста, культурных єдиниц і чысленны зобраны любителі штукы.
«То для нас выняткова хвиля, жебы мочы гостити так выдатного артисту в нашым музею. Варголь был не лем революцийонистом в штуці, але тіж вызначником культуры і стилю жытя свойой епохы. Тішыме ся, што через таку подію можеме материялизувати нашу спілпрацу з пряшівскым крайом» – повіл на одкрытю выставы маршалок Ортиль.
Влияня русиньскости на творчіст Варголя
«Кураторы выставы взяли сой за ціль підкрислити його русиньскы корені, зато на выставі презентуваны сут родинны памяткы. Вказуєме, в якій спосіб творчіст Варголя выникат з русиньской традициі, выникат з традиций, котры передала му його мама. Вказуєме тіж творы звязаны з його реліґійным нуртом, жебы підкрислити його культурну достоменніст. Очывидно тіж штандаровы творы з обшыри поп-арту, з котрыма вшыткы асоциюєме Варголя» – подає дале куратор.
На експозициі, котру в Ряшові мож обзерати до 16. червця/юнія, вказуваных є в сумі аж 115 робіт Варголя, і тых з першого періоду творчости, і тых, што зроблены уж в найвекшым моменті популярности Варголя. Сут тіж документы, знимкы звязаны з ним і його родином та памяткы по артисті.
Мож м.ін. пообзерати окулярi на сонце, ґєрок, харектеристичну скоряну загортку, уокмен, з котрого слухал музику, ци фотоґрафічный апарат. «То памяткы, котры будут прикликувати особу Варголя» – зазначат Михал Рут.
Подля орґанізаторів выставы особа і творчіст Варголя асоциюют ся предовшыткым з «візуальном легкістю» поп-арту. Менше занимано ся Варгольом як «цілістю», в наслідстві чого «тратит ся важны інформациі о тым, кым і чым был» артиста.
«Выстава ´Перед і По´ то не лем подорож через доробок Варголя. То арцитворы, котры вартат видіти. Мам надію, што принесут мотивацию до глубшого познаня жытя, діяльности і філософіі Енді Варголя» – повіл куратор выставы Мартін Цубяк, директор Музею Едні Варголя в Меджелабірцях.
«Аж в послідній декаді зачали піднимати рефлексию о його ´онтоґенезі´, переміні од Андрия Вархолы до Енді Варголя. Привидно може ся видіти, што Андрий Варголя з русиньской Миковой не ма нич спільного з суперзвіздом Енді Варголом. Артистом фурт коментуваным, што фурт выкликує заінтересуваня, творцьом образів представляючых банькы Колі, поливкы Кампбель, портретів знаных звізд і абсорбуючых автопортретів» – подают творці выставы.
Варголь і мама Варголя
На выставі мож видіти тіж документальны фільмы посвячены артисті і його реляциям з мамом, Юлийом Завацком, котра мала великє влияня на Енді і його першу творчіст.
Як подає творця концепциі выставы і куратор Музею Енді Варголя в Меджелабірцях Михал Быцко, «зато же фурт духово заанґажуваны сме в великодні свята, то проєкт выставы єст так задуманый, жебы час зрады, воскресіня і перемогы над смертю был для нас і памятаком, а тіж надійом» – подає Быцко. «Вірю, што святы символы і мотивы, котры Варголь творчо ´модифікувал´ з творів старых мастерів в послідній части його жытя, мают звязок з його віром в Бога і подивом для східньохристияньского обряду» – бесідує. Зазначат тіж, што проєкт не вычерпує вшыткых формальных і ідейных аспектів творчости Варголя.
Пряшів, Ряшів і інчы
Музей Енді Варголя в Меджелабірцях переходит ґрунтовный ремонт і модернізацию, в звязку з чым выстава о Варголи з колекциі як раз того музею, вандрує по ріжных містах Европы. Варголя познали ближе м.ін. в Дубровнику з Хорвациі, а по Ряшові, експозиция вказана буде в Ніццы во Франциі.
«В часі ремонту музею в Меджелабірцях хочеме тоты творы удоступнити чысленній публиці і сме переконаны, што тот артиста в Ряшові ´буде в добрых руках´» – повіл на вернісажы підпредседа Пряшівского Самосправного Краю Ярослав Макатура.
«Хочу днес высловити радіст з нагоды вернісажу. Тот спільный проєкт підкарпатского воєвідства і пряшівского краю єст добрым приміром трансграничной спілпрацы медже Польщом а Словацийом» – бесідувала консуль Злата Шіпошова.
Варголя як Андрия Вархолу могли сме тіж познати завдякы выставі в СНМ – Музею Русиньской Кульутры в Пряшові.
Наталія МАЛЕЦКА-НОВАК, ЛЕМ.фм.
(Публікуєме в оріґіналї – лемківскім варіантї русиньского языка.)
