14. 7. 2018: Розобраны – олеодрукы зо Старой Любовні

Ескпозиция олеодруків зо збіркового фонду Любовняньского Музею одкрыє ся 17. липця/юлия тр. в Окружным Музею в Новым Санчы в будинку ратуша в Ґалицийскым Місточку.

Сут на выставі презентуваны образкы, котры мож было купити в часі поломництв, кєрмешів ци екскурсий. Іх тематика навязувала до місц культу, так римокатолицкых – як Кальвария, грекокатолицкых – Лютина, Марияповч ци Чернеча Гора, або православных – як Почаів. Часто представляны были святы, або праздникы.

Як пишут орґанізаторы експозициі, часто олеодрукы были наліплены на картон і хоснуваны як плечы ціннійшых образів. Коли ся здемонтувало раму такого образу, несподівано мож было найти під сподом олеодрук. Од того бере ся дакус чудный наголовок – Розобраны (Донага). В такій спосіб презентуваны сут олеодрукы на сандецкій выставі.

Олеодрук то одбитка масово друкувана на папери, зато была доступна каждому і туня. Тоты одбиткы популярны были і в лемківскых хыжаж. В ХІХ ст. лем в Европі возникали школы олеодруків. Продукували іх варштаты во Вроцлаві, Відни, Будапешті і на заході Европы – в Італиі, Німцях і Франциі. Вартат знати, якым способом творили олеодрукы. Головны технікы то были олеґрафія і хромолітоґрафія. На метальовій бласі або камени малювали наперед образок свічковом кредком або тушом. Місця, якы не были замалюваны, мыло ся водом. На тото задавало ся густу, масну друкарску фарбу, котра крыла лем замалюваны місця, а не ліпила ся до замоченых обшыри. Додавали ку утырвалячів, і готове. Мож было одбивати образкы на папери. А така репродукция припоминала дорогій, малюваный олійныма фарбами правдивый олійный образ. На конец картку малювали специяльным верніксом, якій давал цілій роботі блиск. Добрый олеодрук не было легко зробити. Барз вельо залежало од мастера і його стараня, як і од якости фарб і самого паперя.

Стары олеодрукы з огляду на тематику, туній кошт, доступніст і парадніст были барз популярны. Давно вісіли в такой каждій хыжы. Днес, хоц признаны за кіч, являют ся колекцийонерскым раритасом.

Выстава олеодруків Розобраны (Донага) зо збіркового фонду Любовняньского Музею буде експонуваня до 12. вересня/септембра тр.

Боґдан ҐАМБАЛЬ, ЛЕМ.фм

(Публікуєме в оріґіналї – лемківскім варіантї русиньского языка.)