13. 4. 2021: Союзівскы «Лемко» і «Карпатска Русь» доступны в новій діґітальній версиі

Як інформує америцкій Лемко Союз (Lemko Association) одкрыта остала бета версия сайту, на котрым доступны сут архівальны выданя еміґрантскых ґазет «Карпатска Русь» і «Лемко».

Днешні спадкоємні славного і великого Лемко Союза, продолжаючы найліпшы традициі той нашой найбільшой еміґрантской орґанізациі, выпустили деякій час тому здіґіталізуваны примірникы выдаваных часописів. Но тепер анонсуют, што здіґіталізуваный збір ґазет нашол місце на доцільовым сайті, якій приданый є під головный сайт lemkoassociation.org.

Не вшытко, але вельо

Лемко Союз заявил, што на новій бета версиі сайту находит ся 1137 номерів ґазеты «Лемко» і «Карпатска Русь». Сут то примірникы од 1928 – 1949 рр. і дале од 1981 – 1989 рр.

1. квітня/апріля 1928 рока в Філядельфіі был надрукуваный першый номер ґазеты «Лемко». Не мож в тым місци не спомнути на Димитрия Вислоцкого (Ваньо Гунянка), якій был шефредактором ґазеты і єдным з найпліднійшых русиньскых журналистів.

З початком 1930 р. редакция ґазеты, котра была пресовым орґаном америцкого Лемко Союза, перенесена была до Клівленд, в штаті Огайо, одтамале в 1936 р. до Ню Йорку, а наконец до Карпаторусского Америцкого Центру Lemko Hall в Йонкерс. Там находила ся і печатня Лемко Союза, котра выдавала не лем ґазету, але і інчы выданя.

Ґазета «Лемко» выходила до зламу 1939 р. і 1940 р. 29. грудня/децембра 1939 р. был скликаный VIII Зъізд Лемко Союза. Як подає ся в літописі общества, зъізд тот рішыл получыти ґазету «Лемко» з ґазетом «Карпатска Русь», яка зачала выходити в Ню Йорку як орґан Карпаторусского Народного Комітету, і выдавати обєднаны ґазеты як єден часопис під назвом «Карпатска Русь».

Як ціль получыня обох выдань подано, жебы зявдякы тому підчеркнути єдиньство карпаторусиньской еміґрациі в борбі за освобождыня рідного краю (в тым часі тырвала уж ІІ світова война).

Ґазета, што підтримувала на духу

Фактично «Карпатска Русь» рахувана єст як наступця ґазеты «Лемко». Была она основана в 1939 р., офіцияльно зъєднана з «Лемком» скоро, бо уж на реченым зъізді. Од тамтой поры рахувала ся як періодик Лемко Союза в ЗША і Канаді.

Початкого «Карпатска Русь» друкувала ся што тыжден, або што два тыжні і была в цілости друкувана в русиньскым языку. В пізнійшых роках являли ся дописы по анґлицкы, но пак была выдавана двоязычно. Вартат додати, што публикуваны статі были часто писаны в лемківскым стандарді русиньского языка, а то зато, што іх авторами были не лем еміґранты з Лемковины, але самособом тексты надсылали Лемкы зо старого Краю.

«Карпатска Русь» являт ся джерелом неоціненых інформаций про быт Лемків і обставины, в якых пришло ім жыти і одраждати ся по выселінях.

В чыслах ґазеты за 1947 р. і дакус пізнійшы рокы найти можеме автентичны, з першой рукы реляциі од переселенців – тых на західні землі Польщы, як і радяньску Украіну. Были то найчастійше листы высланы выселенцями до іх родин в Америці. «Карпатска Русь» была пренумерувана через веце свідомы лемківскы родины на выгнаню. Приходила до выселенців на заході Польщы. През долгы рокы была єдиным джерелом інформаций про лемківскы справы. Доднес в руках декотрых потомных переселенців находят ся ориґінальны єй примірникы.

По ІІ світовій войні тираж «Карпатской Руси» рахувал 3800 примірників, од кінця 80. років – 450 примірників. Головныма редакторами ґазеты были С. Пыж (1940–1957), М. Цисляк (1957–1965), С. Кычура (1965–1971), М. Логойда (1976–1986), А. Восток (1986–1992), А. Геренчак (од 1992).

Актуально «Карпатска Русь» выдавана єст по анґлицкы, нереґулярно як журнал через актуальны власти Лемко Союза.

Америцкой ґазеты «Лемко» (1928 – 1940) не треба мылити з часописпом «Лемко», выходячым в старым Краю до І світовой войны в 1911-1913 рр., а і дальшым тыжденником «Лемко», якій выходил на Лемковині в меджевойню в 1934-1939 рр., як офіційный орґан Лемківского Союза (тіж інчый од америцкого Лемко Союза).

Архівны выданя союзівскых ґазет «Лемко» і «Карпатска Русь» в поданых періодах найдете на новым бета сайті за тым мотузком. Дакус веце примірників находит ся на старым місци – входячы на сайт орґанізациі – в закладці Публикациі.

Севериян КОСОВСКЫЙ, ЛЕМ.фм

(Публікуєме в оріґіналї – лемківскім варіантї русиньского языка.)