13. 10. 2023: Енді пришов до Пряшова як Андрій Вархола

Варгол першый раз выставлює ся в СНМ – Музею русиньской културы у Пряшові.

Музей модерного уменя Енді Варгола в Меджілабірцях уж довшый час презентує творчость краля поп-арту і мімо своїх просторів, у ґалеріях ці музеях по цїлій Словакії.

О то вдячнїша є тота ініціатіва про заінтересованых Варголом теперь, кедь просторы меджілабірьского музея суть з причіны реконштрукції заперты.

Єдну таку выставу теперь приготовили і в просторах Словацького народного музея – Музея русиньской културы в Пряшові. Їй вернісаж одбыла ся в середу, 11-го октобра 2023-го року. Выстава з назвов Од Андрія Вархолы по Енді Варгола і назад, не є унікатна лем тым, же першый раз Варгол выставлює ся в русиньскім музею, але і своёй концепціёв, котра навщівникам вказує нелем іконічного художника, але і хлопця з русиньской родины.

Куратором выставы є Михал Бицко, сполуоснователь Музея модерного уменя Енді Варгола в Меджілабірцях, а сполупрацовав на нїй із сучасным директором того музея Мартіном Цубяком.

Котрый є тот досправдовый?

Бицко ку выставі приготовив текст, котрый навщівници можуть прочітати собі при вступі до просторів, в котрых є експозіція наіншталована. На кінцю того тексту куратор кладе вопрос, про себе, але властно і про тых, котры приходять на выставу.

„Славный Енді Варгол – краль поп-арту, і Андрій Вархола – сын бідных Русинів із маленького селечка Микова на выходї Словакії. Простый, обычайный чоловік, подобный до тісячів іншых Славянів. Но в єднім не єм цалком певный. Котрый з них є тым досправдовым Енді Варголом?“

Опдовідь на тот вопрос Михала Бицка можеме теперь глядати в просторах русиньского музея, но так як Бицко, котрый Варголом занимать ся десяткы років, думам, же ани мы не прийдеме на єднозначну одповідь. Але відїти Варгола як того хлопця з бідной родины Русинів стопроцентно можеме.

Варгол і Вархола

Концепт выставы, котру теперь мож відїти у Пряшові, як уж наповідать і назва, розкрывать нам обидва аспекты той вызначной особности.

Експозіція приносить навщівникам култовы творы як портфоліо Flowers (Квіткы), сітёдрук Андересена, ці Ленїна в червеній і чорній верзії, но не є то выстава збудована на найкомерчнїшых дїлах.

Наопак, концепт чутливо приступує ку Варголови. Такой в першій части мож відїти родинны фотоґрафії, портрет ёго мамы Юлії, на котру быв міцно навязаный, видиме ёго скору творчость, іщі перед тым, як став найславнїшым, а днесь і найдорогшым умелцём світа. Із зарамованых образків на нас смотрять ангеликы із поштовых карток, котры ручнї малёвав.

Понурїня ся до світа не Енді Варгола, але Андрія Вархолы, хлопця з родины русиньскых іміґрантів, укрїпляють і творы Енді і квіткы, ці выставлены творы од ёго брата Пола Варголы а племяника, сына Пола, Джеймса Варголы, котрый є знамым малярём і ілустратором в Споєных штатах Америкы.

Іншый концепт як в Паріжі

На одкрытю приговорив ся участным і директор Музея модерного уменя Енді Варгола в Меджілабірцях Мартін Цубяк. Тот выразив потїшіня, же могли Варгола першый раз принести і до СНМ – Музея русиньской културы в Пряшові.

Підкреслив, же концепт выставы могли собі дозволити цалком іншый, як кебы выставу робили в Паріжі ці інде у великім світї. Чом? Бо на Западї бы тому люде ани не розуміли. Цубяк вернув ся до темы, же Варгола в Пряшові презентують і як Андрія Вархолу, чоловіка, котрый народив ся в русиньскій родинї. Котрый барз любив свою маму, котрый выростав в русиньскім оточіню, в якім бісїдовало ся по русиньскы, котрый ходив цїле своє жытя до церькви, выростав в середовиску візантійской церьковной традіції, і тото вшытко на нёго мало вплив.

Припомянув і то, же Варгол досправды быв глубоко віруючім чоловіком, што в Ню Йорку, в часах ёго найвекшой славы, было цалком немодерне, незрозуміле. А свою віру проявлёвав наприклад і тым, же на свята ходив варити у Ню Йорку і роздавати їдло бідным без домова. Цубяк підкреслив, же якраз о тых характерістічных рисах Енді Варгола бы треба было веце бісїдовати, жебы ся о тім веце знало.

Тото вшытко, обидва аспекты Варголовой особности хотїли вказати теперь в русиньскім музею, де то не є про людей якась незрозуміла справа, але реалность.

Тайна вечеря

Сімболічно в послїнїй части выставы може навщівник відіїи часть выставных друків із серії, в рамках котрой Енді Варгол модіфіковав образ Тайня вечеря од Леонарда да Вінчі. Варгол на тім робив од 1984-го до 1986-го року і є то дїло, на котрім робив найдовше.

І на тій серії за словами Цубяка відїти Варголову звязаность з реліґіёв, відїти то, як іншый быв од решты великых америцькых художників, же вышов з цалком іншого оточіня, котрому Америка ани не годна была розуміти. Понурив ся до реліґійной тематікы, понурив ся до медітації о смерти.

Аж як кебы Божым ряджінём Варголова медітація над Тайнов вечерьов стала і ёго Тайнов вечерёв. Выстава той серії одкрыла ся в Італії в януарі 1987-го року, і была то остатня ёго выстава почас жывота. У фебруарї того самого року Варгол вмерать по баналній операції жовчника.

О Варголови дізнаме ся веце

Цубяк участным проздрадив і планы, котры ся мають реалізовати в близкій будучности. Вєдно із Варголовым музеём у Піттсбурґу а родинов Енді Варгола рихтують проєкт, котрый нам о Варголови принесе новы інформації.

Як повів директор меджілабірьского музея, то, што буде розкрыте, іщі веце вкаже нам, як Енді быв звязаный із своёв родинов, із своёв мамов, своёв реліґіёв. Енді Варгол так іщі веце стане нам близкым Андріём Вархолом, сыном русиньскых іміґрантів у США.

Выстава Од Андрія Вархолы по Енді Варгола і назад в Словацькім народнім музею – Музею русиньской културы в Пряшові буде приступна до 17-го януара 2024-го року.

Петро МЕДВІДЬ, ЛЕМ.фм, языкова і ґрафічна управа: АРК в СР.