12. 9. 2020: Конець роскошникам

Словакія ся помалы рихтує на списованя жытелїв. І кедь представителї Русинів были єднозначно проти того, жебы мож было писати собі дві народности, оно то наконець може пошкодити іншым, як собі думали тоты, котры за тым відїли лем то, же ся боїме Русинів-Українців.

Голосити ся ку двом народностям відїли Русины за проблематічне з вецеро причін. Як першый вопрос, котрый ку тій темі чоловіку прийде на розум, є тот, же чом лем ку двом народностям?

Прихыльници двоїтой ідентіты бісїдовали о тім, же чоловік може быти зо змішаной родины, но не думали на то, же змішана родина може мати і предків з пятёх народностей. І так досправды, чом лем ку двом ся мож голосити, кедь змішана родина є арґумент?

І то уж не треба шпеціално споминати то, же приголошіня ся ку народности є все субєктівным вырішінём чоловіка. Оно абсолутно не мусить рефлектовати народностне походжіня подля предків. Знаме предці, же много людей, наприклад і русиньского походжіня, є словакізованых і голосить ся ку Словакам. Але є то їх право і їх субєктівне рїшіня. Мусять про дашто ся рїшыти. Овпливнює то много факторів, наприклад, і в змішаных родинах, но є то все субєктівне. Зато можность двоїтой ідентіты і так не рїшыть то, про што наконець чоловік вырїшыть, бо тот рїшыть на основі абсолутно іншых крітерій.

Русины так само припоминали, же в короткім горізонтї то може помочі дакотрым меншынам, кедь люде, котры ся вже голосили лем ку майорітї, в дакотрых припадах, кедь будеме оптімісты, теперь приголосять ся і ку меншыновій ідентітї. Но в довгодобім горізонтї то може быти іщі скорїшый асімілачный процес, кедь днесь чоловік, котрый голосив ся лем ку меншынї, приголосить ся, наприклад, і ку майорітї, і о десять років з нёго може стати лем майоріта.

Знова, є то субєктівне вырїшіня, котре в тім припадїі, припадї двоїтой ідентіты, може вести і ку „майорізації“.

Арґументів, котры Русины давали проти вопросу на другу народностну ідентіту, было много. Но векшына в тім відїла лем єдно. Же Русины ся боять, же офіціално ту будуть даякы Русины-Українцї, і так їм за помочі списованя дають українізаторы шапков поза уха. Но таке думаня є смішне. Хто бы ся мав бояти, то якраз українізаторы.

Тым, же ся хтось запише, і мы знаме, же они то може будуть робити, і ку русиньскій, і ку україньскій народности, не значіть, же выникне офіціално Русин-Українець.

Єднако як в припадї іншых комбінацій, будуть лем люде, котры ся будуть чути, же належать ку двом народностям, же ся чують быти Словаци і Ромове, Мадяре і Словаци, Мадяре і Ромове, Русины і Українцї ітд. А не выникне ани жадна русиньско-україньска култура, історія, теріторія, єднако як не выникне словацько-ромска, мадярьско-чеська ці інша култура, історія, теріторія. Все то зістануть окремы народности, окремы културы, лем дакотры люде будуть годны проявити приналежность ку двом з них, не ку єдній.

По друге, приклады з іншых держав нас учать, же покля была така можность голосити ся ку двом народностям, чісло тых, котры голосили ся ку Русинам і Українцям было смішне. В Польщі є то, покля добрї рахую, коло трёх процент Лемків, котры ся чують быти і Українцями.

Такого резултату бы єм ся в припадї Союзу Русинів-Українцїв Словацькой републікы скорїше бояв, як ся тїшыв, же конечнї будеме годны быти і єдно і друге. Чом?

Якраз союз грає ся довгы рокы на то, же то найважнїша україньска орґанізація на Словакїї. Но покля їх резултаты, резултаты „Русинів-Українців“ будуть мізерны, кого пак тота орґанізація заступать? Русины мають свої орґанізації, Українцї собі їх можуть сотворити, даякы уж і мають, і кому пак треба союз, а главно кого бы мав він реално представльовати, кедь не одыйде од українізачной політікы і не стане лем уркаїньскым союзом?

Значіть, з мізерныма чіслами може дійти і ку кінцю ведучой ролї Комуністічной партії… властно Союзу Русинів-Українцїв Словацькой републікы, і може зачати процес будованя чісто україньскых орґанізацій, котры ся будуть старати о Українцїв, а не українізовати Русинів.

Я знам, все сьме в лінії гіпотез, і вшытко залежыть о твердых даных, котры нам прийдуть зо списованя. Но покля мам говорити о оптімізмі і песімізмі, пак бы єм повів, же українізаторы до того ідуть з великым оптімізмом, а реаліта ся може вказати барз песімістічна. Бо резултаты списованя можуть вказати, же пришов реалный конець роскошникам, котры ся ту 30 років прижывують на двох народностях, на двох окремых културах, і роблять зо себе тых найглавнїшых.

Мы остатнї, нелем Русины, бы сьме ся мали реално занимати іншым. Не суть то українізаторы, але то, як двоїта ідентіта овпливнить списованя о далшых десять років. І як ся подля новых даных буде рїшыти реална меншынова політіка.

Петро МЕДВІДЬ, лем.фм, статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Жрідло фотоґрафії: Wikipedia. Языкова управа: ред. АРК в СР.