9. 5. 2020: В Кошiцях выставлюють творы Івана Шафранка

Як малый хлопець носив малярьскый стоян Йосифови Бокшаёви і Адалбертови Ерделіёви, основателям Підкарпатьской малярьской школы. Сам выпрацовав ся на єдного із найвызначнїшых умелцїв на Словакії. Теперь выбер з творів Івана Шафранка, родака із села Туря Пасіка на Підкарпатю, выставлює Выходословацька ґалерія в Кошiцях.

Іван Шафранко – Кріштоф Кінтера Вшыткы пути (Ivan Šafranko – Krištof Kintera Všetky cesty), таку має назву експозіція, котру в Кошіцях одкрыли кінцём мая і відїти єй мож аж до 16-го авґуста 2020-го року. Хоць іде о умелцїв, котры не суть єдной ґенерації (Шафранко нар. 1931 р., Кінтера нар. 1973 р.), орґанізаторы предці лем нашли штось, што їх споює.

„Творы Івана Шафранка рефлектують величезны зміны історії уменя 20-го столїітя. Кріштоф Кінтера нас зясь заведе до умелецько-футурістічных сфер, вабивых і знепокоюючіх єдночасно. Обидвоми умелцї нам одкрывають путь до ґлубин неутихнучого гляданя новых пластічных форм,“ пише ся в білтенї к експозіції.

Родак з Турёй Пасікы

Як сьме вже споминали, Іван Нестор Шафранко народив ся в Турїй Пасіцї на Підкарпатьскій Руси 26-го мая 1931-го року як другый сын. Ёго отця, котрый быв учітелём і аматерьскым малярём, навщівлёвали Бокшай і Ерделій. Мати мала шляхтічне походжіня, походила з родины Анталоцій.

Шафранко штудовав на Руській ґімназії в Гуменнім, котру закінчів у 1951-ім роцї і пак продовжовав штудії на Академії вытварных умень в Празї, яку абословав у 1957-ім роцї. По закінчіню штудій вернув ся на выходну Словакію, наперед до Кошїць. Од 1960-го року учів на Універзітї Павла Йозефа Шафарика в Пряшові, здобыв тітулы доцента і професора і в Пряшові жыє доднесь.

Як сімпатізант русиньского возродного руху по 1989-ім роцї брав участь на вшыткых выставках русиньскых вытварных умелцїв, орґанізованых Русиньсков обродов, в тім чіслї і на меджінародній выставцї русиньскых малярїв у Шарішскій ґалерії в рамках Світового конґресу Русинів у 2003-ім роцї в Пряшові. Такой у 1990-ім роцї быв і співоснователём і першым председом Общества Енді Варгола. У 2004-ім роцї дістав Премію Енді Варгола за свій вклад до вытварного уменя. Окрем того, здобыв многы іншы оцїнїня.

Творчость експеріментатора Шафранка

В рамках выставкы, котру мож теперь відіти в Кошыцях, є наіншталованых 26 Шафранковых творів, образів і обєктів, котры малярь і скулптор вытворив од 1960-ых по 1990-ты рокы.

Значіня Шафранковых творів є предовшыткым в авантґарнім думаню, єксперіментованю, чім дав великый вклад і до пряшівского вытварного жывота, котрый од половины 19-го столїтя заоставав за сусїдніма Кошїцями. Шафранко став рівноцїнным з кошїцькыма ровесниками як Александер Екердт ці Юрай Бартус, і є єдным з найвызначнїшых выходословацькых вытварників другой половины 20-го столїтя.

В ёго творчости спаяють ся домашнї традіції з новыма напрямами світового уменя. Належав ку вытварникам, котры занимали ся абстрактным уменём. Як першый на Словакії запровадив таке, як техніку ready-made (найдженый предмет) ці техніку dripping.

Родак з Турёй Пасікы не зістав лем коло образів, в ёго творчости мож найти мальбы, обєкты з керамікы, смалту, тапісерії, ґрафіку і монументално-декоратівны творы.

Шафранково походжіня, то, што дістав у своїм дїтинстві, так само мало вплив на ёго творчость. Реліґіозны мотівы грають в ёго творах вызначну роль. Образ під назвов Мати Божа з дїтинов із 1968-го року назвав історік уменя Томаш Штраусс „Русиньска мадона“. Мотів ікон умелець споїв із втогды актуалным творїнём асамблажи і так выникли „іконы“, „апостолы“ а докінця і „іконостас“, то вшытко у барз нетрадічній формі. Умелець ся так модернї вырївнав із своїм обдивом ку іконам.

Покля іде о проходячу выставку, в рамках котрой можеме відїти Шафранковы творы, можеме сконштатовати два мінусы. Першым є, же на так вызначного автора експозіція захоплює лем барз малу часть ёго творчости. Тым другым є,

же ку выставцї не быв выданый жаден каталоґ, котрый бы Івана Нестора Шафранка міг представити дакус веце.

Петро МЕДВІДЬ, ЛЕМ.фм

Script logo