9. 2. 2019: Новела закона о штреках зебезпечує веце русиньскых табліць на желїзніцї
5-го фебруара 2018-го року Народна рада Словацькой републікы схвалила новелу закона о штреках, котра переберать европскы інштрукції о желізнічнім транспортї. Новела, окрім того, пошырює і двоязычность на желізніцї.
„Парламент схвалив нову верзію закона о штреках, котрый уможнює означіня і желїзнічных заставок в языку народностной меншыны. Новелізація із ділнї міністра транспорту Ершека завершыть процес означіня желїзнічных штацій і заставок од Великого Бєлу аж по Меджілабірцї,“ написав на свій офіціалный профіл на сітї Facebook Ласло Буковскый, уповномоченый влады Словацькой републікы про народностны меншыны і етнічны ґрупы.
Штації вже од 2017-го року
Вже у 2017-ім роцї Міністерство транспорту і будованя Совацькой републікы, котре веде Арпад Ершек із коалічной партії Most-Híd, запровадило до практікы пункт, котрый находив ся і в Проґрамовім выголошіню влады Словацькой републікы по парламентных выборах у 2016-ім роцї. Влада ся втогды завязала, же вырїшыть ку спокойности меншын довгы рокы нерїшаный проблем двоязычного означіня желїзнічных штацій, де жыє над 20 процент жытелїв, котры суть членами дакотрой із державов узнаных народностных меншын.
Но табліцї в языку народностных меншын ся втогды дотуляли лем желїзнічных штацій. Класічны малы заставкы на селах зістали лем в языку словацькім. Русины так втогды здобыли лем єдну табліцю, на желізнічній штації в Меджілабірцях.
Кількость є обмеджена законзервованым станом
По новому будуть двоязычны табліцї і на заставках. Кількость означеных желїзнічных заставок в русиньскім языку обмеджують два факты. По перше, окресы Свідник, Стропків не мають нияку штреку. В окресах Снина, Гуменне, Бардеёв, хоць желїзніця є, но не іде штрека через русиньскы села і в споминаных окресных містах не голосить ся над 20 процент жытелїв русиньской народностной меншныны, жебы там была означена штація і по русиньскы.
По друге, двоязычне означовая іщі все іде за переписом із 2001-го року. Вже днесь бы Русины мали омного веце означінь і на зачатку а кінцю сел, як є тому днесь, но новы чісла з переписів ся будуть брати до увагы аж по році 2021 і затля зіставать законзервованый стан сперед помалы 20-ёх років. Но єдночасно треба спомянути і то, же по роцї 2021 буде старчіти на двоязычне означіня, жебы жыло в селї або в місті 15 процент жытелїв, котры голосять ся ку народностній меншыні, што знова поможе і русиньскым селам.
Русиньскы заставкы головно в окресї Меджілабірцї
Наперек споминаным фактам і на русиньскых селах прибудуть теперь, або найпізнїше по роцї 2021 двоязычны табліцї на желїзнічых заставках.
Уж теперь можеме повісти, же русиньскы означіня будуть мати заставкы на трасї Гуменне – Меджілабірцї. Конкретно піде о желїзнічны заставкы Нижнї Чабины, Вышнї Чабины, Суків, Монастырь (заставка в Краснім Бродї), Красный Брід. Місто Меджілабірцї вже таблічку як желїзнічна штація має, прибуде таблічка на заставцї Меджілабірцї – Місто. По роцї 2021 бы мали быти таблічкы із 2011-го року іщі в Радвани над Лабірцём і Воліцї. Покля бы ся в Полатї перед Лупківскым тунелом обновила заставка, русиньске означіня бы мало і тото село. Моментално там унікатно перейде накладный влак, особны влакы там із Польщі до Меджілаборець ходять почас лїтнёй турістічной сезоны, но в Полаті не стоять. Іншак є штрека нехоснована.
Подля мапы словацькых штрек бы по 2021-ім роцї могли прибыти і дві заставкы з русиньскым означіньом в окресї Стара Любовня. Тоты заставкы бы могли быти в Чірчі і в Орлові. Покля Чірч є за дотеперїшнїма резултатами ясным кандідатом на русиньску таблічку на штрецї, в Орлові будеме мусити чекати на резултаты слїдуючого перепису.
Петро МЕДВІДЬ, лем.фм
