8. 5. 2024: Перед сто роками выникнув екзархат про Русинів у США

Минать точно сто років, одколи ґрекокатолицькы Русины в Споєных штатах Америкы здобыли свою першу церьковну штруктуру і выникнув екзархат – попередник днешнёй Піттсбурґской архієпархії.

Дня 8-го мая 1924-го року быв Святішым Престолом зрядженый Піттсбурґскый апостольскый екзархат про Русинів. Тот крок дефінітівно вырїшыв вопрос ґрекокатоликів у Споєных штатах, кедь роздїлив юрідікцію подля того, якой традіції і народности были віруючі.

Окрем русиньского екзархату, котрый быв про віруючіх з Карпат, наслїдників Ужгородьской унії, выникнув і екзархат про віруючіх з Галичі – Українцїв, наслїдників Берестьской унії, із центром у Філаделфії.

Повна офіціална назва екзархату была Апостольслый екзархат Споєных штатів Америкы про вірупючіх восточного обряду – Русинів.

Першый екзарха

Папа римскый Пій XI. за першого екзарху про Русинів у Споєных штатах Америкы призначів Василя Такача (На образках злїва і справа).

Владыка Василь (27-го новембра 1879 р. – 13-го мая 1948 р.) походив із села Вучково на Підкарпатю. По штудіях на Ужгородьскiй ґрекокатолицькiй богословскій семінарії быв у 1902-ім роцї рукоположеный на священика.

У 1911-ім роцї быв призначеный до єпархіалной адміністрації в Ужгородї, де служыв директором друкарнї Уніо, а так само быв головов інтернату Алумнеум, а пізнїше і професором а духовником богословской сeмінарії.

У 1924-ім роцї быв призначеный за першого екзарху русиньского екзархату в США. Єпіскопску хіротонію прияв у Римі, 8-го юна того самого року. Рукоположеный быв вєдно з першым екзархом про Українцїв – Константіном Богачевскым. Як в тім часї писала пряшівска русиньска ґазета Русское слово, єпіскопы по рукоположіню одышли до Америкы 5-го авґуста.

Владыка Василь Рядив екзархат аж до своёй смерти а ёго єпіскопска служба не была легка. У 1929-ім роцї Ватікан выдав декрет Cum Data Fuerit, котрым потвердив обовязок целібату про ґрекокатолицькых священиків у США, і вымагав переписати вшыток церьковный маєток на імя єпіскопа.

Кедьже владыка намагав ся впровадити тот декрет до практікы, стрїтив ся з многыма протестами ёго священиків, але і віруючіх, што довело у 1938-ім роцї аж до выникнутя Америцькой карпаторуськой православной єпархії, яка мала быти алтернатівов ку екзархату ведженого єпіскопом Такачом.

Од екзархату до архієпархії

Піттсбурґскый екзархат быв підвышеный на єпархію у 1963-ім роцї. Віруючі русиньской традіції в Споєных штатах дістали свою митрополію од Папы римского Павла VI. у 1969-ім роцї, коли Піттсбурґ дістав статус архієпархії.

Першым архієпіскопом і митрополітом став владыка Штефан Кочішко, якый быв інтронізованый 11-го юна 1969-го року в Храмі святого Духа в Овкландї (Піттсбурґ). Днесь має митрополія на своїм челї Ёго высокопреосвященство Вілъяма Шкурлу, піттсбурґского архієпіскопа і митрополіту.

Окрем Піттсбурґской архієпархії суть в складі митрополії і єпархії Пассаік, Парма і Фінікс.

Петро МЕДВІДЬ, ЛЕМ.фм, Языкова і ґрафічна управа: АРК в СР.