8. 5. 2020: На боцї перемогы

Покля бы днесь світ не страшыла хворота, в тых днях бы сьме якбач были свідками многых святковань 75-ой рочніцї перемогы над фашізмом і закінчіня Другой світовой войны. Парадоксно на слободу сьме собі дакотры мусили почекати дакус довше, бо не так цалком пришла з кінцём войны.

В першім шорї треба повісти, же не вшыткы народы, котры стояли на кінцю войны на боцї народів-переможцїв, здобыли кінцём войны слободу. Ґеополітічна гра, котру розограли кінцём войны союзнци, і котра значіла подїлїня Европы на Запад і совєтьскый блок, значіла, же многы народы, котры мали стояти гордо меджі переможцями, стали лем рабами нового тоталітарізму, котрый пришов з Москвы.

То, хто на то доплатив найвеце, не є темов. Но можеме конштатовати, же Русины суть приклад як з учебника. Хоць мали профітовати з перемогы, пришли о вшыткої

Хоць Русины мали свого „міністра“ про Підкарпатьску Русь в екзіловій владї, яка сідїла з презідентом Едвардом Бенешом в Лондонї, в особі Павла Цібере, хоць Русины были другов найвекшов народностёв в армаднім корпусі ґенерала Людвіка Свободы, хоць вмерали на Дуклї, ослободжовали, брали участь і в Словацькім народнім повстаню, але так само были і в леґіях на Западї, ніч не помогло, жебы не стали народом переможцїв, котрым взяли вшытко.

Днесь можуть быти лем шпекулації о тім, ці презідент Бенеш не підцїнив сітуацію почас войны, кедь быв „окдрытый“ тому, жебы бісїдовати з Кремлём о повойновій судьбі Підкарпатьской Руси, ці не міг штось зробити, кед было ясне, што од 1944-го року проходить на ослободженім Підкарпатю, припадно ці могла дашто реално робити Чехословакія, котра не сідїла в клубі тых, котры на конференціях рисовали контуры новых граніць. Фактом є, же Русинів чекала по войнї далша рана, і то така – під пас.

Русиньска теріторія, признана мірным договором по Першій світовій войнї як окремый субєкт меджінародного права, теріторія, котрій мала быти признана автономія, стала вдяка рукам кремельского узурпатора наконець лем яковсь областёв Україны, а што є найгірше, народ, котрому тота теріторія стовкы років належала, быв вычеркнутый з мапы світа цалком. Наперед на споминанім Підкарпатю, а поступно і в далшых державах, котры ся, нажаль, вшыткы знайшли в блоку країн, котры мав під контролёв Совєтьскый союз.

Значіть, намісто честного місця меджі переможцями, стали сьме ничім, неєствуючім народом, без фалатка свойой землї. Нашыма предками выбоёвану слободу сьме могли зачати спознавати аж о много років пізнїше, кедь ся цїлый совєтьскый блок, а пізнїше і союз розпав. А доднесь, наперек голошеній декомунізації на Українї, властно слободу голосити ся ку свому народу і быти повно акцептованый сьме не здобыли.

Історічны дії, факты, котры з того выпливають, днесь не зміниме. Мінити, овпливнёвати можеме лем час і світ, в котрім жыєме. Русины не были єдиный народ, котрому ся по Другій світовій войнї, наперек тому, же стояв на боцї перемогы, стала кривда. Но думам, же зіставають народом, котрый є доднесь забытым меджі переможцями.

Думам, же є найвысшый час, уж лем з почливости ку нашым предкам, одкрыто вказовати, же меджі народами переможцїв суть і Русины. Же не сьме о ніч менше переможцями, як іншы народы того клубу, і же нам меджі нима належыть місце.

Наш народ быв певнов частёв протифашістічной боя, котрый закінчів ся великов перемогов. І нашы предкове приношали людям слободу од фашізму. Мало бы ся о тім знати єднако, як ся то знать о іншых, векшых ці меншых народах, бо жывоты Русинів, котры впали в бої за слободу, не были о ніч менше цїнны як жывоты іншых. А перемогу можеме святковати вдяка вшыткым, котры в тім бою взяли актівну участь.

Є час, поставити ся за своє місце в клубі переможцїв. Може якраз тото бы міг быти і ключ ку одклятю нашого вопросу на Українї. Ку переможцям ся предці не мож справовати як ку рабам. І мы были на боцї перемогы.

Петро МЕДВІДЬ, ЛЕМ.фм, статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Жрідло фотоґрафії: Pixabay.com. Звыразнїня писма: редакція інтернетовой сторінкы АРК в СР.

 

Script logo