7. 9. 2019: Вода піднимать ся і часу є мало

Покля презідент Володимір Зеленьскый думать серёзно свої слова о охраонї народностных меншын, пак можеме очековати, же Україну, кедьже глава Україны має в парламентї векшыну, чекать новый закон о охранї меншын. То є шанса і про нас.

Україньскый Телеканал 1+1 зробив із нагоды першых сто днїв презідента Володиміра Зеленьского розговор, котрый із главов державы робив Станїслав Боклан. В інтервю одзвучало много інтересных тем. Но што з нашого боку найінтереснїше, Зеленьскый говорив і о правах народностных меншын.

Презідент в інтервю одкрыто повів, же є пересвідченый о тім, же має єствовати закон о охоранї народностных меншын. В законї за ёго думками має быти вшытко шпеціфіковане. Якый має меншына язык ці яку має реліґію. Зеленьскый підкреслив, жебы не мала быти різніця меджі людми лем зато, же їх материньскый язык є іншый як україньскый. Як акцентовав веце раз, є пересвідченый, же треба хранити права народностных меншын і найти про тото модел.

Є ясне, же Зеленьскый тым непрямо реаґовав і на Закон о функціонованю україньского языка як державного языка, котрый є про меншыны в многых статях діскріміначный. Презідент сам українськый язык лем навчів ся, выростав у руськоязычнім середовиску. Парламент споминаный закон схвалив у апрілю 2019-го року і бывшый презідент Петро Порошенко го такой підписав. Вшытко ся зробило на остатню хвілю, жебы то Порошенко стигнув іщі перед презідентьскыма вольбами. Не помогло.

Зеленьскый не переміг лем в презідентьскых вольбах. Із своїма 252-ма послацями у Верьховній радї Україны по недавных парламентных вольбах має комфортну векшыну, котра му забезпечує схвалїня будьякого закона, на котрый бы пожадавка од презідента пришла. Тото, што Зеленьскый досправды хоче, бы мало перейти парламентом барз просто. З того ясно выходить, же покля буде Зеленьскый досправды хотїти рїшыти охрану народностных меншын, односный закон, в котрім бы находив ся споминаный „модел“, бы в парламентї не мав мати проблем.

Вопросів односно той темы є веце. Наприклад, ся можеме звідати, ці то досправды хоче. Но кедьже є сам руськоязычный, думам, же языкова діскрімінація є досправды штось, што му не є по воли. І так ся можеме звідати далше. Наприклад, чім ся має іншпіровати закон, припадно як скоро хоче тото їло вырїшыти. А главно, ці то буде закон досправды про вшыткы меншыны.

По перше, закон, котрый бы мав служыти на охрану народностных меншын, мусить быти в згодї з меджінародныма договорами, котрых є Україна сіґнатарём. Главно з Рамковым договором о охранї народностных меншын і Европсков хартов реґіоналных або меншыновых языків. Покля не буде, буде то промарнена шанса Зеленьского оправити то, што Україна довгодобо іґнорує.

По друге, закон мусить хранити вшыткы меншыны. Кедь презідент говорить, же є пересвідченый, же ся мають хранити меншыны, же в законї має быти записана кажда меншына і то, якый має язык, потім там мусить быти записана і русиньска меншына, коло котрой буде записано, же має русиньскый язык. Покля Русины в законї не будуть, буде то Зеленьского промарнена шанса оправити довгодобу, необгаїтельну і неприпустну діскрімінацію єдной мешныны.

По третє, про Русинів є барз важный час. Закон такого тіпу бы мав быти схваленый штонайскорїше. Україна рихтує ся на списованя населїня. Покля довтогды не буде закон, в котрім буде і охрана русиньской меншыны, покля не буде русиньска меншына узнана і не буде годна записати ся окреме при списованю, є то з боку Зеленьского промарнена шанса. Про нас то буде значіти на далшы довгы рокы великый проблем, котрый ся буде може відїти як вже невырїшытельный.

Лемже, жебы не валяти цїлу одповідность лем на Зеленьского, є треба ясно вказати і на одповідность Русинів. Покля рахуєме холем дакус з тым, же слова презідента о охранї меншын суть думаны серёзно, пак бы русиньскы воджатаї мали схосновати нагоду, же презідент має дяку. Мали бы теперь дуркати штоденно на дверї в Києві і ясно декларовати, же охрану мусять мати і Русины. Же мусять быти узнаны і здобыти вшыткы права, котры мають і далшы меншыны.

Вода піднимать ся і часу є мало. До списованя не зіставать досправды много часу. А він про нас може быти рішучій. Нажаль, хоць часу є мало і вода піднимать ся, намісто того, жебы сьме відїли русиньскых воджатаїв, ці на Українї, або на світовій уровни, же хотять перевзяти до своїх рук ряджіня шыфы, на што є теперь шанса, затля то вызерать так, як кебы ся змінили на німы рыбкы, котры собі спокійно плавають у своїх водах.

Петро МЕДВІДЬ, ЛЕМ.фм. Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Здрой фотоґрафії: Wikimedia.