6. 3. 2021: Тридцятьрочна война

Тридцятьрочна война є термін хоснованый про конфлікт в Европі із 17-го столїтя. Но треба собі усвідомити, же єднако довгый час уж ведуть одкрыту войну, нащастя без зброї, україньскы націоналісты проти Русинів на Підкарпатю. Зачаткы суть якраз в роцї 1991.

В атмосфері Ґласности, і по діях 1989-го року в іншых довтогды комуністічных державах, у фебруарї 1990-го року выникло в Ужгородї Общество карпатьскых Русинів. За председу установлююча громада выбрала Михаіла Томчанія, котрый быв головным архітектом Ужгорода.

Общество такой в осени схвалило Декларацію о навернутю Русинам прав самобытного народа і обновлїню русиньской автономії, і пожадало презідента Совєтьского союзу Михаіла Ґорбачова о зрушіня узнесїня з 22-го януара 1946-го року, котрым выникла Закарпатьска область Україны. В януарї і фебруарї 1991-го року представителї общества, Томчаній і Петро Годьмаш, їднали в Москві, быв там, наприклад, і Александер Дзасохов, член політбіра, о зряджіню автономной Підкарпатьской Руси як части Україны. Підкреслюю, же як части Україны, кедьже тридцятьрочна война проти Русинів нараблять з наратівом русиньского сепаратізму.

Тоты їднаня наконець не были успішны, главно вдяка московскому пучу і слїдуючому розпаду Совєтьского союзу. Москва просто вже мала іншы проблемы. Но іщі перед тым, в юли 1991-го року, громада членів общественных орґанізацій народностных меншын коло обновленого памятника куруців Франтїшка ІІ. Ракоція у Вілоку, схвалила Декларацію о автономнім статусї Закарпатя і загнали то до вшыткых союзных републік. Знова підкреслюю, же ішло лем о автономный статус і не были то лем Русины, але і далшы представителї історічных народностей той области, котры то підпорили.

Наконець, тота позіція была ясно декларована і пізнїшым референдумом з децембра 1991-го року, в котрім ся нелем даякы представителї орґанізацій, а уж нияк нелем русиньскых, але ясна векшына населїня той теріторії выразила за автономію в складї Україны.

Парарелно з тыма діями зачала і война проти Русинів. В марцу 1991-го року „Десант“ україньскых націоналістів з Галичіны, на челї з вожатаём націонално-возродного руху Вячеславом Чорновілом, зорґанізовали провокатівну подію в Хустї при нагоді 52-ой рочніцї выголошіня незалежности Карпатьской Україны.

Уж в апрілю націоналісты выголосили войну Обществу карпатьскых Русинів. Концентровали ся на розбитя веджіня общества, і так председа Томчаній і ёго заступникы „стратили“ роботу. Томчаній быв наконець примушеный одыйти до Мадярьска, дакотры членове веджіня з екзістенціалных причін орґанізацію охабьли.

Діятельство общества ся тым не закінчіло. Але война, котру выголосили націоналісты в апрілю 1991-го року, тырвать до днешнїх часів.

Но є в тім єден роздїл. Покля україньскыма націоналістами з Галичіны выголошена война была заміряна на єдно общество, в условіях новой незалежной Україны то стало державнов політіков, а є то заміряне обще на русиньскый народ.

Нїт, не іде теперь о то, же Україна ани не наповнила резултаты референдуму із 1991-го року, котрый сама выписала. Іде о омного простіше дїло.

Тридцять років минать од часу, коли была выголошена война Обществу карпатьскых Русинів, а скоро буде тридцять років, як выникла незалежна Україна, котра не выголосила офіціално жадну войну Русинам, но практічно єй веде цїлый час.

Проявлює ся то тым, же дотеперь вшыткы намагы Русинів, просьбы, писма домашнїх, але і Русинів з іншых держав, были властно іґнорованы. Русины не мають свій статус, котрый бы на своїй теріторії мали мати, не мають свої права, а наопак, много раз суть обвинёваны, застрашованы, означованы за будьшто неґатівне, што пасує „войновій“ пропаґандї.

Скончіть тото даколи? Зробить Україна, рихтуюча ся до Европы, тот про ню малый, але про Русинів великый крок, і узнать корїнный народ? Історія знає і термін Сторічна война. Хочу мати надію, же о сімдесять років тот термін не буде мусити хосновати в даякім коментарї іншый русиньскый автор.

Петро МЕДВІДЬ, статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Языкова управа і звыразнїня писма: ред. АРК в СР, жрідло фотоґрафії: Wikipedia.