5. 7. 2019: Конґрес поздравила презідентка і премєр. Оцїнили Івана Попа і Анну Кузмякову

5-го юла 2019 од  9.00 год. зачав першый день пленарных засїдань XV. Світового конґресу Русинів у Любовняньскый купелях. Конґрес має за собов святочне одкрытя і передаваня Премії Василя Турока-Гетеша.

Русиньскый конґрес дістав поздравлїня од двох найвысшых представителїв Словакії, презіденткы Словацькой републікы Зузаны Чапутовой і премєра Петра Пеллеґріні. Председа конґресу Штефан Лявинець почас святочного окдрытя конґресу передавав і Премію Василя Турка-Гетеша.

 

Презідентка і премєр спомянули і соціалны проблемы

У своїх писмах адресованых конґресу презідентка і премєр спомянули і соціалны проблемы, котры дотуляють ся северовыходной Словакії, што має на русиньску комуніту вплив.

„Не треба забывати ани на матеріалну і соціалну сторінку достойности чоловіка. В дослідку реґіоналных нерівностей суть молоды Русины і Русинкы з выходословацькых окресів примушены переселяти ся за роботов до іншых реґіонів Словакії або і до заграніча. То проблем економічный, котрый має неґатівны ефекты на якость жывота в тых областях. Но в припадї Русинів, і народностный проблем. Примушеный одход молодых ослаблює звязкы, через котры комуніта утримує свою културну і языкову дїдовизну,“ написала презідентка Зузана Чапутова.

Премєр Пеллеґріні акцентовав, же влада Словацькой републікы на своїх выїздовых засїданях барз часто навщівлює і реґіоны северовыходной Словакії, де жыє найвекша кількость Русинів.

„Барз добрї знаме складны условії про жывот в тых реґіонах, а і зато намагаме ся посередництвом різных проґрамів і підтримок піднимати жывотну уровень споминаных частей Словакії так, жебы молода ґенерація не была примушена охабляти свої родиска,“ написав премєр.

Конґрес поздоровили і Петро Крайняк, державный секретарь Міністерства школства, наукы, баданя і шпорту Словацькой републікы, Емілія Антолікова із Одбору културы Пряшівского самосправного краю, пріматор Старой Любовні Любош Томко і посланкыня сербского парламенту Олена Папуґа, котры суть прямо участны на тім цїлосвітовім русиньскім форумі.

 

Передали премію

В рамках першой святочной части конґресу председа Світового конґресу Русинів Штефан Лявинець передавав Премію Василя Турка-Гетеша і діпломы.

Премію Василя Турка-Гетеша за ровиваня русиньской културы здобыли двоми лавреаты. Першов є довгорічна редакторка русиньской періодічной і неперіодічной пресы Анна Кузмякова. Другым оціненым є Іван Поп, русиньскый історік, за котрого премію перевзяв ёго сыновець Димитрій Поп, молодшый.

Діпломыты передав председа конґресу індівідуалным особам і інштітуціям. Оцїненыма стали: Іґор Латта (Словакія), Марія Саґін (Румунія), Светлана Мурешан-Петрецкі (Румунія), Валерій Падяк (Україна), Андрій Манайло (Мадярьско) і Франтїшек Крайняк (Словакія). В рамках інштітуцій дістали грамоты Културне общество Русинів Румунії, Інштітут русиньского языка і културы Пряшівской універзіты в Пряшові і Карпаторусиньскый научный центер в Споєных штатах Америкы.

Петро МЕДВІДЬ, ЛЕМ.фм

 


Писмо презіденткы Словацькой републікы Зузаны Чапутовой

XV. Світовому конґресу Русинів

Зузана Чапутова,
презідентка Словацькой републікы

 

Братїслава, 4-го юла 2019 р.

 

Честованый пане председо др. Лявинець,
честованы делеґаты і делеґаткы,
честованы гостї 15-го Світового конґресу Русинів,

довольте мі ся ку вам тов путёв приговорити і подяковати ся панови Медвідёви, членови мого порадного тіму експертів про меншыны і за ёго охоту тлумачіти моє поздравлїня, кедьже не можу быти днесь на стрїчі 15-го Світового конґресу Русинів в Любовняньскых купелях з вами.

Тот рік собі на Словакії припоминаме 30-ту річніцю найвызначнїшой події нашой новодобой історії – нїжной револуції. Рік 1989 значів про Словакію, про їй обчанів шансу жыти свободно, в згодї з властным політічным ці реліґійным пересвідчінём.

Но про Русинів і Русинкы, котры были вызначнов частёьов нашых демократізачных змін, мав рік 1989 і далшый, несмірно важный розмір. По десятьлїтях непризнаваня приніс можливость конечно слободно декларовати приналежность ку русиньскій народностній меншынї. Узнаня русиньской меншыны і меншыновых прав беру за далшый вызначный розмір розшырёваня слободы і демокрації на Словакії за остатнї три декады.

Єм вдячна особам, обчаньскым здружіням, културным і освітнім інштітуціям, котры присвячають величезну енерґію і намагу возроджіню і розвитку русиньской културы і языка. Так само і тым державным і самосправным інштітуціям, котры помогли вытворити простор про розвиток русиньской народностной меншыны. Їх сполочна робота підпорює розшырёваня слобод нелем про Русинів. Є і старостливостёв о нашу сполочну културну дїдовизну, котра є розмаїта і збогачує нас вшыткых.

Вірю, же довєдна із одповідныма державныма інштітуціями і я внесу вклад до того, жебы конштітучны і меджінародно-правны ґаранції народностных прав іщі докладнїше перемінили ся з декларацій до каждоденной реалности. Таков реалностёв є про мене, наприклад, і то, покля ся дїти з меншын будуть годны на годинах історії дізнати і о історії своїх предків. І їх історію будуть знати і дїти з маёріты, бо є частёв нашой сполочной історії.

Не треба забывати ани на матеріалну і соціалну сторінку достойности чоловіка. В дослїдку реґіоналных нерівностей суть молоды Русины і Русинкы з выходословацькых окресів примушены переселяти ся за роботов до іншых реґіонів Словакії або і до заграніча. То проблем економічный, котрый має неґатівны ефекты на якость жывота в тых областях. Но в припадї Русинів, і народностный проблем. Примушеный одход молодых ослаблює звязкы, через котры комуніта утримує свою културну і языкову дїдовизну.

Вже почас моёй кампанї єм говорила, же хочу быти презідентков вшыткых людей – нелем Словаків і Словачок, але і людей, котры чують ся быти членами народностных ці іншых етнічных меншын, і меджі котры належать і Русины а Русинкы. Зато єм засновала нову традіцію: порадный експертный тім, котрого членами суть і директорка Іншітуту русиньского языка і културы Пряшівской універзіты в Пряшові панї доцентка Анна Плїшкова і говорця Округлого стола Русинів Словеньска пан маґістер Петро Медвідь. З нима буду реґуларно стрїчати ся, слухати їх погляды, жебы єм розуміла сітуації, потребам і проблемам, котры мають Русины і Русинкы на Словакії.

Єдночасно буду стрїчати ся і з релевантныма представителями публічных властей і інтересовати ся о конкретны рїшіня народностных і соціалных проблемів. У публічнім жывоті хочу быти так само голосом, котрый поможе здолавати різны пропасти, котры в нашій сполочности якось проглубили ся, нераз меджі маёрітов і мінорітами. Пропасти, котры выросли з предсудків, непознаня ці зо знеужываня меншын у політічнім змаганю. Про мене є основов припоминати то, же сьме вшыткы частёв людьской родины і же іншый погляд мож выразити і без того, жебы сьме сягали на достойность і слободу іншых. Я то буду все припоминати і глядати рїшіня, котры решпектують розмаїтость і підпорюють сполупрацу.

Жычу вам продуктівне і успішне засіданя.

Дякую вам.

Дякую шумні.

Script logo