4. 9. 2019: В Сербії одвсяткують сторoчніцю заснованя oсвітнёго общества

9-го септембра 2019-го року в Новім Садї будуть святковати сторочніцю заснованя Русиньского народного освітнёго общества (оріґ. Руске народне просвитне дружство), першой орґанізації, котра забезпечовала културны і освітнї інтересы войводиньскых Русинів.

Орґанізатором торжества є Завод про културу войводиньскых Русинів. Орґанізаторы хотять в проґрамі нелем Русинам, но і шыршій публіцї опдрезентовати як вызначным было освітнє общество, зване так само Просвіта (оріґ. Просвита), в културнім формованю і розвитку бачваньско-сримскых Русинів.

 

О обществі опрезентують книжку

В проґрамі святковань сторічніцї будуть участны годны дізнати ся о різных аспектах роботы Русиньского народного освітнёго общества. На тоты темы приговорять ся професоры Янко Рамач і Дюра Гарди, як і публіцісты Дюра Латяк і Михал Рамач. Приготовлена є і выставка архівных документів і репродукцій, котры суть повязанаы з діялностьов освітнёго общества.

В тот день буде одпрезентована і нова книжка Дуры Латяка, котра є присвячена темі Русиньского народного освітнёго общества.

 

Просвіта

Русиньске народне освітнє общество было засноване в юли 1919-го року, коли зышло ся 150 Русинів із Войводины і Сриму в Новім Садї. Метов было публіковати і пошырёвати книжкы, брожуры ці ґазеты на народнім языку – по русиньскы.

Хоць часть основателїв была проукраїньскы орьєнтована, общество прияло пропозіцію першого головы Михайла Мудрого, котрый покликав творити літературу тым языком, котрым бісїдує народ. Зато общество зачало хосновати свій язык, язык войводиньскый Русинів.

То на жадость той орґанізації Гавриїл Костельник приготовив літературнну норму, котра вышла у 1923-ім роцї під назвов Граматика бачваньско-рускей бешеди. Вдяка обществу вышли і далшы вызначны публікації як чітанка про русиньскы школы. Общество выдавало і творы Костельника ці Янка Фейсы, выдала ся перша антолоґія літературы войводиньскых Русинів, робили ся церьковны книжкы, календарі, молодеж мала так само свій журнал.

Орґанізація мала свій центер в Руськім Керестурі, де у 1932-ім році забезпечів ся будинок про културный центер, котрый мав назву Просвітнїй дім (оріґ. Просвитни дом). У 1936-ім роцї в нім одкрыли і властну друкарню.

Успішну роботу общества перервала Друга світова война. Орґанізація закінчіла своє діятельство у 1941-ім роцї, коли розпала ся Югославія. По зверненю втвогдышнёго председы освітнёго общества Дюры Біндаса до Русинів Підкарпатя на кінцю 1941-го року, членове Русиньского народного освітнёго общества стали членами Орґанізації ґрекокатолицькой молодежи з центром в Ужгородї. Підкарпатьске общество наук в Ужгородї публіковало у своїм шторічнику додаток про войводньскых Русинів під назвов Вельки селско-ґаздовски календар за бачванских Русинох, котрый выходив в роках 1942 аж 1944.

Петро МЕДВІДЬ, ЛЕМ.фм

Script logo