31. 3. 2021: Вмер Павел Стефановскій (1932-2021), заслуженый лемківскій діяч

  • • Павел Стефановскій (1932 - 2021); фот. П. Басалыґа

    • Павел Стефановскій (1932 - 2021); фот. П. Басалыґа

  • • ІІ Лемківска Ватра в Чарній, 1984 р., П. Стефановскій при мікрофоні. Дальше м.ін. на ліво: П. Трохановскій, В. Грабан, Я. Трохановскій, на право: Ш. Трохановска, Ф. Ґоч, фот. П. Басалыґа

    • ІІ Лемківска Ватра в Чарній, 1984 р., П. Стефановскій при мікрофоні. Дальше м.ін. на ліво: П. Трохановскій, В. Грабан, Я. Трохановскій, на право: Ш. Трохановска, Ф. Ґоч, фот. П. Басалыґа

Як поінформувала нашу редакцию родина, мунилой ночы на 90. році жытя вмер Павел Стефановскій, заслуженый діяч лемківской культуры, писменник, журналиста, етноґраф, політик і громадскій діяч. Орґанізатор політичной партиі Русиньскій Демократичный Круг Лемків «Господар».

Павел Стефновскій вродил ся 3. марця 1932 р. в Білянці при Ґорлицях. В 1947 р. в рамках акциі «Вісла» довєдна з родином был вывезеный з рідной землі і оселеный на Нижнім Шлеску. Там скінчыл професийну механічну школу, пак зачал студиі на Механічным Выділі Варшавской Політехнікы. Скоро перестал студиювати і пішол робити в просторі культуры, неодолга єднак был покликаный до войска. Товды же скінчыл высшу офіцерску школу.

В 1956 р., вчас помягчыня комуністичного режіму, заанґажувал ся в соспільну діяльніст. В тым часі намагал ся основати соспільну орґанізацию, яка бы репрезентувала інтересы Русинів в Польщы. Коли власти рішыли, што єдиным місцьом, де Лемкы мали бы вести активніст, єст выключні украіньска монополистична орґанізация (УСКТ), так спілорґанізувал при ній так звану «лемківску секцию». Был в тій секциі єдным з найактивнійшых лемківскых діячів. З огляду на голошены постуляты і закликы вертаня Лемків з выгнаня на рідны землі та потребу регабілітуваня і рекомпенсуваня за безправні одобраний маєток, был засуджений як «сепаратиста», крайный діяч і ограничаный в своій діяльности. Власти УСКТ розпустили «лемківску секцию» ґрупуючу Лемків.

В 1959 р. Стефановскій вернул на Лемковину, до свойой рідной Білянкы. В 1963 р. был єдным з ініцияторів будовы устяньского памятника в чест партизантам з Лемковины і «добровольцям» до Червеной Арміі. Орґанізатор двох фестівалів лемківской культуры. Обі подіі были нагодом до першой по выселіню лемківской маніфестациі ґруповой достоменности на рідных землях. П. Стефановскій орґанізувал співочы і театральны ансамблі. Был інструктором танця в Репрезентацийным Ансамбли Лемків в Польщы «Лемковина» та долголітнім конферансиєром ансамблю. В 1983 р. коли задуманы остали пленеровы варшаты ансамблю «Лемковина» – «Лемківска Ватра» влучыл ся в єй активну орґанізацию.

На основі згромадженых артефактів і архівальных документів основал приватный лемківскій музей, пак названый Музейом Лемківского Ремесла ім. Штефана Чергоняка в Білянці. Любувал ся в етноґрафіі. Зобрал великє чысло старых лемківскых кроів, котрых част пак передал до Музею Лемківской Культуры в Зындранові. Єст автором вельох фотоґрафій і неоціненых фільмів, такых як з похорону Никыфора Креницкого.

Павел Стефановскій знал робити політику і николи не боял ся підминати діянь о політичным характері. Під конец 80. років ХХ ст. покликал Громадяньскій Круг Лемків в Польщы «Господар», котрый в 1991 р. замінил в політичну партию Русиньскій Демократичный Круг Лемків «Господар». Безперерывно, зачынаючы од 50. років, старал ся о політичне засуджыня акциі «Вісла» і направліня маєткового пошкоджыня взглядом Лемків.

Єден з найвызначнійшых сучасных лемківскых писменників і поетів. Зачал публикувати в пятдесятых роках, найперше в украіньскым тыжденнику «Наше слово», де найвеце його текстів явило ся на «Лемківскій Сторінці». Часто хоснувал псевдонімы, хоц бы такій як Павел Компір. В 1960 р. в печатни Лемко-Союза выдал драму Любов неволю ломе. Од вісемдесятых років публикувал авторскы збіркы поезий: Ікона. Лемківскій край (1985 р.), Лемківска ікона – Łemkowski pejzaż (1985), Лем (1991), Лемківскій край (1993), Лемківскій біль (2002).  В 2019 р. была выдана авторска збірка пісен, на котрій сам выспівал своі творы.

Лавреат вельох нагорід, м.ін. нагороды малопольского воєвідства ім. Р. Райфуса ци оцініня Стоваришыня Лемків – нагороды ім. Никыфора (Епифана Дровняка).

По реактивациі Стоваришыня «Руска Бурса» в Ґорлицях покійный был за приверніньом йому маітельскых прав до бурсы і дал ясну і принципіяльну підпору ведучым привернути єй первістну функцию. Од 1995 р. в поміщыню, з котрого днес высылат радийо ЛЕМ.фм, Павел Стефановскій мал канцелярию свого соспільного руху «Господар», а попри тым вюл лемківску музеальну ізбу.

Заран, 1. квітня/апріля 2021 р., зачынат ся Нацйонональный Повселюдный Спис. Бл. п. Павел Стефановскій был єдным з героів списовой капманіі, заохочаючы в радию до декляруваня лемківской нацийональности. Такой перед парома днями явила ся промоцийна ґрафіка, на котрій сопоставленый был з інчым великым лемківскым політиком – др Ярославом Качмарчыком.

Павел Стефановскій вмер минулой ночы (30. 3. 2021). Вічная Памят!

 

Севериян КОСОВСКЫЙ, ЛЕМ.фн

(Публікуєме в оріґіналї – лемківскім варіантї русиньского языка.)

 

Script logo