31. 3. 2020: Наша Марька прославила Русинів по цїлім світї

(Присвячено юбілею співачкы Марькы Мачошковой)

Красного жывотного юбілею ся 30-го марца дожыла наша перша співацька діва Марька Мачошкова, родачка із села Потічкы в Стропківскім окресї, довгорічна солістна нашого професіоналного колектіву ПУНА (ПУЛС) в Пряшові. З колектівом перешла цїлый світ і своїм прекрасным голосом і русиньскыма співанками прославила наш народ і богату културу.

Єй тіпічный оріґіналный голосок часто чуєме з розгласу і зо сцен многых фестівалів і розмаїтых културных подій. В 1964-ім роцї выступала з Державным орхестром народных інштрументів радія м. Брно і з Орхестром цімбалів Яноушка в Празї. М. Мачошкова є челнов популарізаторков русиньской народной музики і співу нелем в Пряшівскій области, але і по цїлій бывій Чехословакії. З нагоды єй округлого юбілею мав быти в Пряшові 22-го апріля концерт під назвов Минули ся мої рочкы, минули (текст із єдной єй співанок), котрый про сучасну сітуацію шыріня пандемії ся одкладать. Но холем такым способом – через нашы новинкы – єй посыламе щіры слова подякы за єй цїложывотне співацьке майстерство і за велику радость, котров нас і днесь докаже розвеселити а притім все оставать сама собов.

Хто бы не познав єй співанкы

„Кедь ня моя мамка першый раз повила, та мі до колыскы голос вымолила…‟ Такый  текст співать у єдній з новішых русиньскых співанок наша найвызначнїша співачка Марька Мачошкова (автор співанкы Ладіслав Мацко зо Свідника). Мі ся так явить, же то є і величезна правда, думам на споминану співанку, і же сам Господь Бог стояв при родній русиньскій колысочцї нашой Марькы в Потічках і досправды обдаровав єй такым прекрасным тоненькым і про ню тіпічным голоском, котрый ся до днешнього дня не подарило нагородити ці  переконати жадній русиньскій співачцї, хоць їх маме невроком.

Хто бы не познав такы Марькіны співанкы, як наприклад Заспівайме собі двома голосами, Коли-м была мала, мала, Пила я палїнку, Ей, гой, тілі, тілі, Мам я мужа фуяроша, Ей, Янїчку, за водов, Ой заграла музика, музиченька, Ходила я по садочку, Ой на плаю, Ей, Іване, Іване і много  далшых. Доволю собі повісти, же не познам чоловіка, котрый мать в голові і сердцї русиньскы співанкы, якый бы не познав вшыткы співанкы, котры за свій жывот співала наша Марька, котра уж в роцї 1985 была оцїнена як Заслужена умелкыня Чехословакії.

Ниґда не забывать з якого є роду

Народила ся наша співачка Марька на тот світ 30-го марца в 1940-ім роцї в селї Потічкы у деревянім корытку, як то даколи было на селї.  Як сама повідать, найвекше богатство дістала од своїх небогых родічів, котры єй даровали жывот і научіли, як треба на тім світї честно жыти. І зато ниґда і ниґде не забывать з якого є роду, де выростала в обычайній ґаздівскій родинї, де зо сестров ходила пасти коровы, грабала сіно, копала бандуркы… Нелегкый жывот на русиньскім селї  мала і мать у своїй памяти і по одходї до Пряшова.

Памятный конкурз до ансамблю

На конкурз до ансамблю привів єй отець. Доднесь на тот час свого жывота не забывать і споминать. На конкурзї быв цїлый хор ансамблю – може веце як 40 людей.

„Отворили ся дверї, де пришов такый красный чорный чоловік. Попросив ся, хто пришов на конкурз, ці не тот (думав на мого няня). Нянё повів, же пришло моє дівчатко. Днука вошов нянё і я. Закликали нас ку клавіру. Тот чорный пан ся ня попросив, ці знам співати. Я лем плечами кывла, же я не знам, ці знам співати і він мі повів, жебы єм дашто заспівала. А я зачала співати свою співанку Падать дождь, падать дождь на суху мураву, пан мі все повідав, жебы єм співала высше і высше. А кедь уж было так высоко, же єм дале не могла, нянё ня напоминав, жебы єм грубше співала. Пан на ня попозерав, джмуркнув на ня і повів, жебы єм ішла на ходьбу а потім ня закличуть. Онедовго ся отворили дверї, а чорный пан ся ня опросив, же коли можу наступити. Я повіла, же завтра. В тім часї ішли по ходьбі танечніци небарз облечены, а нянё так чуднї на них попозерали і мі повіли: „Марё, тебе якбач не приймуть, бо ты ани дїтина, але ани жена.“ Но повіли вырок, ці мі буде дость 800 корун плат, а я собі подумала, ой, Боже мій, Боже, якы то великы грошы.  Пришла єм домів, мама мі через ніч ушыла ночну кошулю, бо до того часу єм мала лем оплічко. А рано ня нянё зясь одвезли на возі до Стропкова, а мі гварять, Марё, ту маш 50 корун. З того єм 28 заплатила за автобус, остало мі 22. Нянё думали, же такой дістану тых 800 корун, што мі было обіцяно. А так єм тыждень жыла з тых 22 корун. Все єм собі купила білу каву і штверть білого хлїба. Нашла ся єдна добра душа, Анна Бірчакова, котра мі купила листкы на обід.“ І такы зачаткы жывота в ансамблї мала Марія Мачошкова.

Перша премєра – Заспівайме собі двома голосами

„На першій премєрї єм співала співанку Ю. Костюка Заспівайме собі двома голосами. Было то у 1957-ім роцї в Театрїі Йонаша Заборьского в Пряшові. Быв повный театер людей. Як єм доспівала тото моє соло, быв великый аплавз, од котрого ся мі підламовали ногы і затмило ся мі перед очами. Тілько народа я іщі не відїла в салї і такы аплавзы я іщі ниґда не зажыла. Я потім втекла за портал, а пан Костюк мі руков указовав, жебы єм ся ішла поклонити, але я кывала головов, же не піду. Він пришов за мнов і одвів ня назад на сцену, де єм ся зясь кланяла. Далшым чоловіком, якый мі поміг, то быв Юрій Цімбора,“ – споминать на зачаткы своёй співацькой карьєры наша русиньска звізда Марька Мачошкова. Єй далшу карьєру вшыткы знаме і кланяме ся єй красному співу. Марько наша, на многая і благая лїта і дякуєме за твій спів.

Анна КУЗМЯКОВА, ЛЕМ.фм