29. 4. 2017: Орґанізована дезорґанізація

Кідь нам хтось не може дашто взяти, то бізовно наш талент орґанізовати ся в орґанізаціях, в котрых ся орґанізовано доїднаме на дезорґанізації. Такым способом в дакотрых областях выникать хаос. Але – орґанізованый.

Першов орґанізанованов дезорґанізаційов была такой на зачатку 90-ых років 20-го столїтя кодіфікація русиньского літературного языка, што была єдна із основ ку тому, жебы сьме далше могли розвивати свою културу, язык, школство, медії, выдаваня книжок. І головно, жебы сьме ся гордо зачленили до світа културных народів, до світа славяньскых языків, як окрема ентіта.

Правда, Русины ся на міджінародній уровни (або лїпше бы было повісти міджідержавнім уровни) – Світовый коґрес Русинів і І. Міджінародный языковый конґрес, доїднали на тім, же треба кодіфіковати язык. То є часть того повіданя, котра є іщі о орґанізації орґанізованости. Тота друга є о орґанізованій дезорґанізації. На Словакії Русины у 1995-ім роцї кодіфіковали язык і намісто того, жебы сьме вшыткы глядали про вшыткых платны основы ґраматікы языка з тым, же слова хоснованы в окремых русиньскых теріторіях карпатьского облуку (Словакія, Польща, Україна, Мадярьско) нам можуть збогатити наш сінонімічный словник, братїславска кодіфікація спустила лавину выдаваня норм, бо каждый потребує мати свою. Польща, Мадярьско… но і Підкарпатя дало до того хаосу „найвекшый вклад“, бо можеме там нараховати тых ґраматік, покля добрї тямлю, холем пять. Ніт, не пишу, кого то векша хыба. Ці тых з того боку граніцї, або з іншого боку. Лем вказую на то, як сьме орґанізовано пришли ку дезорґанізації, котра ничому не помагать.

Правда, доїднали сьме ся холем на сполочных сімболах. Гімнї, ербі, флаґу. Но і ту собі подакотры членьскы державы іщі потребують дати свій „пантлик“ на окрашіня. І так окрем офіціалных сімболів, котры хоснуєме, можеме відїти і різны варіанты „вылїпшеных“ ербів і флаґів, припадно властных, локалных, або можеме чути містну ці протлумачену гімну. Знова, схвалїня нашых сімболів было о орґанізованости, вылїпшованя і хоснованя містных сімболів о орґанізованій дезорґанізації.

Чом тото вшытко споминам. Недавно єден колеґа із русиньского руху зачудовав ся, як є можне, же кідь є День Ромів, є то у вшыткых словацькых медіях – ґазеты, радіо, телевізія. Кідь є День Русинів, треба ся до медій пхати, жебы штось дахто спомянув. Одповідев є наша орґанізована дезорґанізація.

В припадї встановлїня Дня Русинів ішло з боку Світового конґресу Русинів о орґанізовану дезорґанізацію од самого початку. Намісто того, жебы сьме ся доїднали на єднім датумі, конґрес зохабив на членьскы державы, жебы собі тоты даты повыберали самы. І так што держава, то датум. Чом о Днї Ромів знать цїлый світ і пише о тім цїлый світ? Бо 8-ый апріль, День Ромів, є Міджінародный день Ромів. Вказують тым свою єдность, святкують го в тот самый час по цїлім світї, можуть на основі того чути, же належать до єдного народа, хоць роздїленого в многых державах, же суть єден цїлок, і зато каждый знає, же Ромове мають свій день. Покля мы у тій, як і в далшых спомянутых справах, сьме розбиты як Берлін в штиридцять пятім.

Розумію, же многы справы, котры ся рїшыли, рїшыли ся в рамках молодого возродного руху, руху, котрый мав мало скушеностей, котрый може много раз не міг довідїти на наслїдкы тых рїшінь, котры были схвалены. Но думам собі, же дозрів час на то, жебы оправити тото, што оправити годно.

І кідь найскладнїшым ся здає быти вопрос кодіфікації даякой койне ґраматікы, мам надію, же покля нам на тім буде досправды залежати, языковы варіанты Карпатьсой Руси можуть дійти до сполочного цїля. Покля хтось окрем офіціалных сімболів – гімны, ербу і флаґу, хоче хосновати і даякы локалны, дакус то тискать, але іщі бы єм то знав лыґнути, но з несмаком. Бо то так само робивать єдность. Мали бы сьме хосновати лем єдну сімболіку. Але вже абсолутно жадны выгварькы не існують на то, жебы не прияти єден датум, котрый буде Днём Русинів і котру будуть славити вшыткы, котры голосять ся ку карпатьскым Русинам, у вшыткых державах.

Путь всокочіня і розвитку нашого народа не є в хаосї, хоць орґанізованім, не є в орґанізованій дезорґанізації, а в єдности. Припоминаня собі Дня Русинів наприклад в день народжіня нашого найвекшого будителя Александра Духновіча, як то має моментално і Україна, бы про никого не мав быти проблем, покля ся ку Русинам голосить (тадь ку чому ся пак голосити, кідь не ку Духновічови). А навспак, мала бы то быти честь. Же сі коло того буде хтось святковати і свої локалны річніцї, то друга справа. Но День Русинів бы мав быти єден. Є то тото найменше, што бы сьме могли доїднати барз скоро і без болести. Наприклад уж на найближшім конґресї.

Петро МЕДВІДЬ