29. 3. 2019: О малых і великых чудах

У 2020-ім роцї бы мало проходити на Українї мале чудо. Києв планує зробити списованя населїня. Чудо, покля то буде правда, же ся списованя зробить, то буде зато, бо дотеперь лем раз ся подарило Українї пораховати свої вівцї в стадї.

У 1991-ім роцї ся не дало, розпадав ся союз і Україна, котра ся на розвалинах комуністічной імперії якраз родила вєдно із далшыма постсовєтьскыма републіками, рїшыла своє єствованя або не єствованя. Зрозуміле. Списованя ся подарило зробити аж в далшім періодічнім повторяню, в роцї 2001. Потім требало зробити спсованя в роцї 2011. Но, як сьме ся дізнали, кедьже было велё роботы, окрім іншого, з орґанізованём фотбалового шампіонату у 2012-ім роцї, людьскы жрідла країны, в котрій жыють десяткы міліонів людей, не старчіли, жебы зорґанізовати і списованя, хоць в тім самім часї то Польща, співорґанізатор шампіонату, якось знала зробити. Зато зрушіня псписованя в роцї 2011 зрозуміле не є.

Потім то Києв зачав якось переносити. Роком перепису мав быти рік 2013, але іщі якбач были вшыткы вычерьпнаны з фотбалу і так знова плановала ся інша дата. Но і пак пришов Майдан, а то уж ся дало робити будьшто, лем не списованя. І властно зробило ся абсолутне тихо коло того дїла. Лем де-ту выкрикли іщі даякы русиньскы актівісты, і то не вшыткы, же кедь раз буде списованя, няй ся рахують і Русины.

Аж тот рік дала ознамлїня Державна служба штатістікы Україны, же списованя буде. Буде в роцї 2020. Довго очекована ораторія бы мала мати і свою овертуру. В децембрї бы мала проходити така мала проба, предці лем то довго не робили, в Оболоньскім районї міста Києв і в Бородяньскім районї Києвской области. Лем тримати палцї, жебы ся штось при тій пробі не зопсуло, бо може ся за всеукраїньске списованя ани не возьмуть.

Но кедь припустиме можливость, же теперь не буде стояти в дразї ку списованю ани фотбал, ани Майдан, ани UFO не перелетить над Українов, і Київ досправды зробить то, што уж давно в рамках домашнїх задач мав, потім треба повісти і друге. Конкретно, же списованя бы уж не мало быти без можности записати собі русиньску народность, записати собі єй окреме, записати собі єй так, жебы была окреме рахована, не як „Б“ команда зборной Українцїв, якыйсь „субетнос великого україньского народа“.

Жебы то не скінчіло так, як то скінчіло в роцї 2001, суть важны дві річі. І кедь ся нам то на першый погляд не мусить явити як основне дїло, но правдов є, же то, хто буде презідентом на Українї, є барз важне. Україна має полопрезідентьску політічну сістему і глава державы має доста великый вплив на рїшіня політічных дїл. Ёго прихыльность або неприхыльность односно Русинів, їх вопросу, може быти єдным із рїшучіх елементів, котрый скомплетізує мозаіку того, як буде списованя на Українї вызерати, ці Русины будуть або не будуть узнаны. Зато новый або староновый презідент, значіть мено, котре увидиме в презідентьскім урядї, може быти першов індіціёв нашого успіху або неуспіху.

Но было бы то барз незодповідне звалити цїле дїло лем на то, хто буде в презідентьскім урядї і яка буде ёго оптіка в дїлї Русинів. Без огляду на резултаты презідентьскых волеб є теперїшнїй час тым часом, в котрім бы русиньскый рух, як домашнїй на Українї, так і тот меджінародный, мав діяти як нїмецька фабрика на три добы, і робити діпломатічный тиск, жебы Русины были у списованю окремов народностёв, жебы были конечно офіціално узнаны і здобыли вшыткы свої права, котры вже мають в іншых державах, в котрых жыють. Час є о то лїпшый про нас, же то якраз теперь бы ся хотїла Україна інтеґровати на Запад і зато теперь на ню мож тискати, жебы дотирмовала то, што є на Западї штандард. О десять, двадцять років, коли може Україна буде знова робити списованя, може быти сітуація інша, і нихто вже Києв не дотисне до того демократізачного кроку.

У 2020-ім роцї може буде на Українї мале чудо. По роках, коли ся не дало, ся зробить списованя людей. Но мы бы сьме ся мали зачати старати о то, жебы то не было лем мале, але велике чудо. Жебы то быв перепис, в котрім першый раз у Києві узнають, же Русины суть. Тото узнаня є потребне нам, але і Києву, кедь ся допсправды хоче інтеґровати меджі демократічны державы Западу.

Петро МЕДВІДЬ, лем.фм

(Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Жрідло фотоґрафії: Pixabay.)