28. 3. 2021: Списованя людей: Русины суть світовы – Енді Варгол / Rusíni sú svetoví – Andy Warhol

З русиньского народа походить много вызначных особностей а неспорно меджі них належыть і Енді Варгол, краль поп-арту і єден із найвекшых умелцїв вшыткых часів. А мы ся ку тому світознамому Русинови можеме зась раз приголосити при актуално проходячім списованю жытелїв.

Енді Варгол ся народив 6. авґуста 1928 в Піттбурґу, де де быв у містній ґрекокатолицькій церькви і похрещеный. Ёго родічі походили з русиньского села Мікова, у теперїшнїм окресї Стропків, одкы їх біда, подобно як многых далшых Славянів, выгнала до США. Андрій Вархола еміґровав уж у 1909 роцї а ёго жена Юлія, роджена Завадьска, го наслїдовала аж в роцї 1921. В Америцї ся їм уж під призвіском Варгола народили трёме сынове: Павел (Пол), Ян (Джон) і наймолодшый Андрій (Ендрю), котры были выхованы у хрістіаньскім дусї, дотримучі традіції і звыкы „Края‟ і говорячі з нима по русиньскы.

Вархоловы жыли в бідных условіях, котры ся згіршыли по смерти отця в роцї 1942. Родина але розпізнала талент молодого Андрія і так фінанцовали ёго высокошкольскы, дізейнерьскы штудії у „Carnegie Institute of Technology‟. Наслїдно ся перестїговав до Ню Йорку, де творив як ілустратор і ґрафік про різны часописы ці рекламны аґентуры. Славным ся стає у 60-ых роках 20-го стороча із поп-артовыма творами Кампелловых поливок ці серіёв портретів Мерлін Монро переданых техніков сїтёдруку на полотнї.

Енді Варгол быв скуточнї вынятковым умелцём, котрый здобыв наісто веце, як лем знамых 15 минут славы. Быв приятелём Джона Леннона з Бітлс ці Майка Джеґера із Роллінґ Стонс, стрїтив ся з папом римскым Яном Павлом ІІ., з котрым правдоподобно тыж говорив по русиньскы, кедже і паповы корїня были лемківскы. Знамым є ёго выслов, же походить „зникады‟ у связи із своїм походжінём. Но тому ся ани не мож барз чудовати, кедьже ёго отець одыйшов з Австро-Угорьска, мати з 1. Чехословацькой републікы і в часї ёго славы „владнув‟ у нас комунізм, котрый выразно лімітовав родинны связи з домовинов. Але і актівность ёго братів Джона і Пола, веджена к заложіню інштітуції, днесь знамой як Музей модерного уменя Енді Варгола в Меджілабірцях, є доказом, же ку краю Русинів мала родина Варголовых скуточнї силне путо.

І почас проходячого списованя жытельства Русины приголошінём ся к своїй русиньскій народности і материньскому русиньскому языку єдночасно ся приголосять і к Енді Варголови, світознамому умелцёви, котрого творчость была выразно овпливнена праві ёго русиньскым і выходно-хрістіаньскім походжінём.

Осиф БАДІДА, ОЗ молоды.Русины і Русиньска оброда на Словеньску, переклад із словацького языка і зміна фотоґрафії: ред. АРК в СР.

х х х

Z rusínskeho národa pochádza množstvo významných ľudí a nepochybne medzi nich patrí i Andy Warhol (Енді Вaргол), kráľ pop-artu a jeden z najväčších umelcov všetkých čias. A my sa k tomuto svetoznámemu Rusínovi môžeme opäť raz prihlásiť pri aktuálne prebiehajúcom sčítaní obyvateľstva.

Andy Warhol sa narodil 06. augusta 1928 v Pittsburghu, kde bol v miestnej grécko-katolíckej cerkvi i pokrstený. Jeho rodičia však pochádzali z rusínskej obce Miková (dnešný okres Stropkov) odkiaľ ich bieda, podobne ako mnohých ďalších Slovanov, vyhnala do USA. Andrij Varchola emigroval už v roku 1909 a jeho žena Júlia, rodená Zavacká, ho nasledovala až v roku 1921. V Amerike sa im už pod priezviskom Warhola narodili traja synovia Pavol (Paul), Ján (John) a najmladší Andrej (Andrew), ktorých vychovávali v kresťanskom duchu, dodržiavajúc tradície a zvyky „Kraja“ a rozprávajúc s nimi po rusínsky.

Varcholovci žili v chudobných pomeroch, ktoré sa ešte zhoršili po smrti otca v roku 1942. Rodina však rozpoznala talent mladého Andreja a tak financovali jeho vysokoškolské, dizajnérske štúdium na Carnegie Institute of Technology. Následne sa presťahoval do New Yorku, kde tvoril ako ilustrátor a grafik pre rôzne časopisy či reklamné agentúry. Slávnym sa stáva v 60-tych rokoch s pop-artovými dielami Campellových polievok či sériou portrétov Marilyn Monroe pripravovaných technikou sieťotlače na plátno.

Andy Warhol bol naozaj výnimočným umelcom, ktorý získal určite viac ako len povestných 15 minút slávy. Bol osobným priateľom Johna Lennona z Beatles či Micka Jaggera z Rolling Stones, stretol sa s pápežom Jánom Pavlom II., s ktorým pravdepodobne tiež hovoril po rusínsky, keďže i pápežove korene boli lemkovské.

Známym sa stal aj jeho výrok, že pochádza „odnikadiaľ“ v súvislosti so svojim pôvodom. No tomu sa ani nemožno veľmi čudovať, keďže jeho otec odišiel z Rakúsko-Uhorska, matka z 1. ČSR a v čase jeho slávy „vládol“ u nás komunizmus, ktorý výrazne limitoval obnovovanie rodinných väzieb z domoviny. Avšak i aktivita jeho bratov Johna a Paula, vedúca k založeniu inštitúcie, dnes známej ako Múzeum moderného umenia Andy Warhola v Medzilaborciach, je dôkazom, že ku kraju Rusínov mala rodina Warholovcov naozaj silné puto.

A počas prebiehajúceho sčítania obyvateľstva sa Rusíni prihlásením k svoje rusínskej národnosti a materinskému rusínskemu jazyku zároveň prihlásia i k Andymu Warholovi, svetoznámemu umelcovi, ktorého tvorba bola významne ovplyvnená práve jeho rusínskym a východo-kresťanským pôvodom.

 

Jozef BADIDA, člen OZ molody.Rusyny a Rusínska obroda na Slovensku, originál v slovenskom jazyku: týždenník DUKLA, viac na:

http://www.e-dukla.sk/?page_id=1013&action=details..

Script logo