28. 1. 2020: Народностный выбор схвалив замір закона о народностных меншынах. Міністер Лайчак быв проти

23-го януара 2020-го року проходило у владнім готелї Bôrik в Братїславі XXXVI. засїданя Выбору про народностны меншыны і етнічны ґрупы Рады влады Словацькой републікы ро людьскы права, народностны меншыны і родову рівность.

Засїданя было остатнїм в тім функчнім парламентнім періодї. Далше засїданя буде аж по парламентных вольбах, што значіть, же ку змінї може прийти і у функції председы выбору, котрым є все уповномоченый про народностны меншыны. На тій позіції є моментално Ласло Буковскый, котрый є номінантом коалічной партії Most-Híd.

Меншыновый выбор собі на засїданю схвалив план свого діяльства на 2020-ый рік. За найголовнїшый пункт мож брати обговорїня леґіслатівного заміру закона о народностных меншынах, котрый доднесь Словакії хыбує.

Замір схваленый, Лайчак быв проти

Членове выбору вже на своїм попереднїм засїданю, котре проходило в новембрї 2019-го року, підпорили філозофію леґіслатівного заміру закона о народностных меншынах.

Леґіслатівный замір одкликує ся як на статї конштітуції, так і на меджінародны документы, котры дотуляють ся охраны людьскых прав і прав народностных меншын, і котрых є Словакія сіґнатарьом. Так само ся споминать Проґрамове выголошіня влады на рокы 2016 аж 2020, в котрім ся влада завязала хранити народностны меншыны і творити условії про їх розвиток.

Од схвалїня філозофії заміру мали меншыны можливость припомінковати леґіслатівный замір, жебы до нёго дістати свої пожадавкы. На припомінкованя дістали документ і окремы міністерства, котры даякым способом до закона односять ся. Жаден із спомянутых резортів не быв проти схвалїня леґіслатівного заміру, аж на Міністерство загранічных діл і европскых справ Словацькой републікы, котре веде Мірослав Лайчак.

Міністер зачатком децембра дав своє выголошіня, в котрім крітіковав споминаный документ. Лайчак выразив крітіку ку дакотрым технічным термінам хоснованым в леґіслатівнім замірї, но головна неволя підпорити выпрацованя і схвалїня закона о народностных меншынах у шефа словацькой діпломації выходила з ёго пересвідчіня, же народностны меншыны мають на Словакії надштандартны условії і не є треба прияти жаден новый закон.

Міністерство загранічных дїл і европскых справ у народностнім выборї заступать Барбара Іллкова, котра голосовала і проти приятя проґраму засїданя з причіны, же ся на нїм мало голосовати о приятю леґіслатівного заміру. Участным пак прочітала і позіцію міністра. Наперек тому выбор голосовав за приятя документу. Голосы за документ пришли як од коморы передставителїв народностных меншын, так і з коморы, в котрій суть представителї державной справы і самосправы. Єдиный голос проти быв од представителькы Міністерства загранічных дїл, котра то пожадала запротоколовати.

З чім рахує леґіслатівный замір?

До документу дістало ся цїле спектрум меншыновой проблематікы, што бы в припадї приятя закона комплексно рїшыло позіцію меншын в Словацькій републіцї.

Закон бы мав рїшыти інштітуціоналне і матеріалне забезпечіня народностных меншын, їх партіціпацію, в рамках чого бы мало быти в леґіслатіві задефіноване, якым способом бы мали представителї меншын мати забезпеченых своїх представителїв у воленых орґанах – парламентї, порадных орґанах самосправных країв ці в сільскых і містьскых заступительствах. Замір говорить і о компетенціах, котры бы мали мати меншыны в области школства, културы, підпоры хоснованя языка, но і в области господарьского і соціалного жывота.

Документ предпокладать леґіслатівне задефінованя области културы народностных меншын, языка народностных меншын, народностных медій, школства і мімовладных безпрофітовых орґанізацій. Закон бы мав обсяговати і то, якы сімболы і свята мають окремы народностны комуніты, хто їх встановить, як ся будуть реґістровати і коли будуть офіціалны.

Замір іде на Раду влады

Кедьже выбор подля свого штатуту може принимати основны становиска, котры суть про Раду влады Словацькой републікы про людьскы права, народностны меншыны і родову рівность обовязковы, замір теперь піде на засїданя рады. Рада бы то мала на своїм засїданю схвалити лем формално і загнати владї.

Выбор жадать владу, жебы документ дала до свого леґіслатівного заміру, значіть, жебы ся приготовила параґрафова верзія закона о народностных меншынах і закон ся дістав на голосованя до парламенту.

Фактом є, же рада буде засїдати аж по парламентных вольбах, по котрых выникне і нова влада. Як ся до темы приятя закона буде односити нова владна векшына, зіставать вопросом.

Бісїдовало ся о RTVS

На засїданю бісїдовало ся і о народностнім высыланю у верейноправнім Розгласі і телевізії Словакії (RTVS). Членів выбору пришов о роботї у 2019-ім роцї інформовати директор Центру про народностне высыланя верейноправного телерозгласу Аттіла Ловас.

Ловас одпрезентовав штруктуру высыланя в радію і телевізії про окремы народностны меншыны і порівняв то з высыланём у 2018-ім роцї. Основнов змінов у телевізнім высыланю є, же в роцї 2019 мадярьскы і ромскы проґрамы перешли під веджіня Секції народностного высыланя в Братїславі і остатнї народностны проґрамы суть вырабляны під веджіньом Штудія RTVS в Кошыцях.

Шеф народностного высыланя підкрелив, же у 2019-ім роцї ся выравляли народностны проґрамы в телевізії і в лїтнїх місяцях, што перед тым не было, приготовили ся дві публіцістікы і єден документ мімо плану выробы, ці то, же ся выробило 8 новых маґазіновых форматів мімо план выробы. По тім, што ся має тот рік спустити четвертый канал верейноправной телевізії, бы мало быти веце часу на проґрамовім окрузї Dvojka про народностне высыланя. То бы ся мало вказати на новых проґрамах про народностны меншыны.

В радію были в рамках народностного высыланя у 2019-ім роцї выроблены шпеціалны проґрамы о Новембрї 89. Прибыли і новы форматы проґрамів. Зачала ся і выроба чітань на продовжіня. Чітаня на продовжіня ся зачали робити по мадярьскы, ромскы і слїдовати бы мали русиньскы чітаня. Народностне высыланя так по довгых роках холем частночно обновлює літературно-драматічну творчость. Ловас інформовав, же бы ся в тім мало далше продовжовати.

Аттіла Ловас спомянув, же з причіны, же народностне высыланя іде на цїлословацькім радію Regina, є проблем з піднятём часовой дотації про народностны проґрамы, што дотулять ся і русиньского высыланя.

Меджі основны зміны народностного высыланя у 2019-ім роцї належыть роздїлїня компетенцій меджі Братїславу і Кошыцї, менше припадів невысыланя народностных проґрамів з причіны шпортовых подій, понад 20 годин выробы мімо план, телевізне высыланя в авґустї і нароснутя фінанцій на народностне высыланя о 250 тісяч евр.

Зачінають засїдати рады

Членове выбору были інформованы і о діялности Фонду на підпору културы народностных меншын за 2019-ый рік. О фондї пришов інформовати ёго директор Норберт Молнар.

Фонд в роцї 2019 выплатив на проєкты суму 7 422 899,60 евр. Про русиньску народностну меншыну ішло 484 700 евр. Підпореных было 130 русиньскых проєктів, підписаных было 127 змлув. Трёме жадателї од змлувы одступили.

Фаховы рады за окремы народностны меншыны і области културы вже зачали засїдати і вырїшують о проєктах на 2020-ый рік. Русиньска рада, котра є про вшыткы три встановлены области културы, буде засїдати 13-го фебруара. Проєкты было мож подати до половины децембра 2019-го року.

Петро МЕДВІДЬ, ЛЕМ.фм

Script logo