27. 2. 2021: Попращайме Анатолия Ядловского (1953 – 2021)

Лем теперь я дознала-м ся, што 23. лютого/фебруара 2021 р. вмер Анатолий Ядловскій. Повідают, же по єдній хвороті, коли пан Анатолий уж покус приходил до здоровля, пришла друга – тота фатальна «корона» – і одобрала жытя нашого краяна.

Ядловскій належал до того першого поколіня, якє вродило ся уж на чужыні, вырастало в Радяньскым Союзі, в радяньскых реалиях, при комуністичній ідеолоґіі, а єднак было іщы дост міцно звязане з Лемковином през своіх родичів, родину і найблизше лемківскє середовиско. Він пришол на світ 12. марця 1953 рока в давным місточку Підгайці в Тернопільскій области, в родині Мариі (з дому Горощак) і Осифа Ядловскых, выселеных зо села Камяна.

По тым, як скінчыл школу в Підгайцях, вступил до Тернопільского Фінансово-Економічного Інституту. По завершыню студий в 1975 році Анатолия Ядловского скєрували на роботу до Івано-Франківска. Ту він прожыл більшу част жытя, і ту його жытя передчасно і так несподівано для нас ся урвало.

Кым был Анатолий Ядловскій для нас вшыткых?

Перше, повіла єм бы, был то чловек, якій праві ниґда не пустил нагоды купити лемківску книжку, піти ци поіхати на хоц-яку лемківску культурну імпрезу, і він брал участ всядиль, де лем міг – предовшыткым як простый обзерач ци слухач. Памятам, як не так давно на єден літературный вечер в Івано-Франківску, про якій чогоси належні не поінформували вшыткых Лемків, не пришол нихто, лем єден Ядловскій. І ту покійный може быти взірцьом для нас, дост молодшых. На ватру в Монастырисках приходил задолго до офіцийного початку, приходил з наплечником, з шатром, якє розкладал сой іщы пополудни в пятницю. А як в ним переночувал, то рано свіжый, задоволеный, гейбы і одмолодженый – уж витал вшыткых на ватряным поли.

Часто він принагідні продавал при такій нагоді своі книжочкы, але не все. Думам сой, же залежало му не так на тым, жебы мати з того якісый хосен, як пребывати медже Лемками в роли автора, а і поеты. Часто і чытал зо сцены своі вершы, але тыж не все. Зато не можу повісти, же пан Анатолий ішол лем тадиль, де міг бы дашто скорыстати.

З тых книжочок, якы він зложыл ци написал, особливе значыня для пана Анатолия мала невелика книжка «Історія села Кам’яна», бо одтамаль походили його родиче. Він, хоц і выріс на Украіні, был звязаный з тым родинным гніздом, нераз одвиджал Камяну, а знал о тым селі о много більше, як подал в скромній книжочці.

Вельо люди знат пана Анатолия як поету. Преці выдал пару збірок своіх вершів, найполнійша з них, певне «У Бескидах – низьких горах», же вказала ся друком в 2013 році. Повідал о собі, же не пише вершы по лемківскы, лем «на лемківську тематику і деякі – з використанням елементів лемківської говірки». Ци доправды был поетом? Я бы радше повіла – Анатолий Ядловскій был чловеком, якій пише вершы, укладат вершы – преці, як і десяткы, соткы Лемків – бо то уж така лемківска народна традиция, така лемківска натура. Не творил, певне, высокой, глубокой поезиі; його вершы дост просты, дост наівны, а і такы, же том простотом людям ся подабали. Зато дакотры вершы остали піснями і не раз звучали на лемківскых концертах і фестівалях. З них найбільше знаны, певне, «Лемківська доля», «Моя Лемковино», «Ватра у Рівні», «Лем за лемка». Іх выконували ґрупа «Зорепад» (Підгайці), дует «Червоне і Чорне» (Жытомир), Леся Ґорлицка (Бучач) і інчы. З того пан Анатолий был барз а барз задоволеный.

Але Анатолий Ядловскій друкувал не лем своі вершы. Він зложыл дост дуже маленькых буклетів, брошурок, якы переважні розмножувал на ксероксі ци різоґрафі. То были і тексты лемківскых народных співанок, і лемківскы жарты, і інформацийны буклеты, а і аж і «Лемківсько-український розмовник» (доправды то не єст жадный «розмовник», а переклад лемківскых типовых, характерных, часто хоснуваных речынь і конструкций по украіньскы, але то тыж цікаве). Властиві, занимал ся індивідуальні тым, чым бы мали занимати ся якісы інституциі. І коли пан Анатолий являл ся на якісій лемківскій імпрезі, то мал все шырокій выбір той свойой дрібной «продукциі». Певна єм того, же тоты зерна, хоц малы, просты і наівны, впали на добрый ґрунт, і хто тото купил – тот зацікавил ся дачым лемківскым, нашол для ся дашто нове.

Певне, найбільше тых невеличкых книжочок представляло лемківскій гумор – то улюблена тема пана Анатолия. Мал мрию зорґанізувати в Івано-Франківску фестіваль лемківского гумору – і о тій своій ідеі гварил неєдному, бо думал, же найде ся ґрупа Лемків, якы бы хтіли спілпрацувати в тій справі. Єднак не повело ся…

Так часто укладало ся, же мы з паном Анатолийом разом вандрували – то на ватру, то на кєрмеш, то іщы на якісу лемківску імпрезу. Даколи выходило оно припадково: нераз іхали сме в єдным автобусі, хоц наперед не добесідували ся о тым. То был добрый приятель в подорожы, а і на ріжных кєрмешах. Не раз я летіла з диктофоном брати інтервю ци записувати концерт, а моі річы пильнувал, ци і в дачым помагал мі як раз пан Анатолий Ядловскій.

Смутно мі, же того уж не буде. Але хочу Богу подякувати, же такій чловек медже нами был – може, кус дивный, кус чудачный, а єднак зробил своє – а зробил дост доброго. І хочу ту подякувати пану Ядловскому за вшытко добро, што зробил для ня. І за тото, же пильнувал мого наплечника на ватрі – тыж. Пустил ся несподівано в нову подорож, не автобусом і без свого улюбленого наплечника. Заскоро пішол… Але так любил все пред ватром – прити скорше од другых, жебы іщы єдну ніч переночувати на зеленій траві… Спочывай же спокійні на розкішній траві Небесной Лемковины! Вічная памят!

Анна КЫРПАН, ЛЕМ.фм

(Публікуєме в оріґіналї – лемківскім варіантї русиньского языка.)