24. 8. 2020: Рада RTVS занимала ся народностным высыланём

В четверь, 20-го авґуста 2020-го року, проходило в будові Словацького радія в Вратїславі засїданя Рады Радія і телевізії Словакії (RTVS). Рада занимала ся і ставом народностного высыланя в радію і телевізії, ку чому верейноправне телерадіо обовязує веце законів, окрем, іншого і словацька конштітуція.

На засїданю брали як гостї участь і представителї меншын. Делеґацію вів уповномоченый влады Словацькой републікы про народностны меншыны Ласло Буковскый, за Русинів брав участь член Выбору про народностны меншыны і етнічны ґрупы за русиньску народностну меншыну Петро Медвідь.

Меншыны на засїданю Рады RTVS хотїли брати участь і зато, же меншыновый выбор каждый рік діставать інформацію о ставі народностного выслыланя у верейноправного додавателя, і все є матеріал припомінкованый з боку меншын.

Біланція за рокы 2011 аж 2019

Біланцію о ставі і розвитку народностного высыланя за рокы 2011 аж 2019 (у 2011 выникла RTVS) під назвов Од сканзену ку прімарному высыланю мав приготовлену директор секції народностного высыланя верейноправного телерадсія Аттіла Ловас.

Ловас підкреслив, же покля в роцї 2011 досяговало народностне высыланя 1,5 процентный подїл на медіалнім торгу, в роцї 2019 то уж было 3,7 процента. Тото чісло значіть коло 154 тісяч слухачів, што є 28 процент цїленых слухачів.

За лїпшы чісла може подля Ловаса зміна форматів вырабляных проґрамів, але і то, же Радіо Патрія – мадярьске высыланя, має свій властный округ, і высыланя редакції Народностно-етнічного высыланя Радія Патрія, під котре належыть остатнї меншыны дістало простор на фреквенціях Радія Реґіна по цїлій Словакії, причім Реґіна нияк не засягує до народностного высыланя.

Векшу часову дотацію про радіове меншынове высыланя, покля буде радіо фунґовати на аналоґовых фреквенціях, подля Ловаса не мож досягнути, кедьже не є можливе вытворити далшый радіовый округ. Зміна бы могла прийти аж по переходї на діґіталне терестріалне высыланя.

В припадї телевізії Ловас припустив довг односно меншын. Признавать, же бы требало проґрамы про меншыны інововати обсягово, но і ту підкреслив, же за остатнї два рокы ся підняла часова дотація про меншыновы проґрамы о 25 процент.

Проблема є і з толкованём закона о RTVS. Не є згода в тім, як ся має раховати проценто, кторе бы RTVS мала наповнити меншыновым высыланём. Покля бы ся брало 13 процент з цїлкового часу высыланя телевізії, пак бы то выходило на 9 годин денно, што бы значіло основаня новой, окремой проґрамовой службы. На тото подля Ловаса не суть грошы.

Традчіне высыланя є на максімі

Ловас так само звернув увагу на то, же уж днесь є евідентне знижованя слуханости радія. Утриманя сучасного досягу, коли радіове высыланя RTVS про меншыны ословлює приблизно 154 тісяч стабілных слухачів, не буде мож подля директора секції народностного высыланя утримати без револучных змін. Пріорітов є подля нёго выроба верейноправного народностного обсягу про вебовы просторы і приспособлїня ся діґіталній добі.

Ловас декларовав актівный приступ RTVS ку тій змінї, котра дотулять ся радіового і телевізного высыланя. В повязаню з тым бере за єдну з далшых великых задач вытворїня повноцїнного інформачного порталу про великы народностны меншыны і інформачных вебів про меншыны з малов кількостёв членів з адекватнов інвестісіёв до маркетінґу вебовых обсягів.

Меншыны мають свої пожадавкы

Ку предметному засїданю Рады RTVS загнали представителї меншын свої пожадавкы, котры до єдного документу спрацовав уповномоченый про меншыны Буковскый. Тот з пожадавками на засїданю і выступив.

Меджі пожадавками была векша часова дотація в смыслї закона, зміна часу народностного высыланя, обсягу высыланя, професіоналізація і освіта редакторів, ефектівнїша пропаґація народностных проґрамів ці забезпечіня фінанчных і персоналных жрідел. Меншыны жадали і векшу сполупрацу з народностныма орґанізаціями.

Председа Рады RTVS Іґор Ґалло звернув увагу, же тема векшой часовой дотації вже довгодобо мусить боёвати із лімітами сучасной леґіслатівы і моделу фінанцованя верейноправного телерадія з можливостёв вытворити новы проґрамовы службы.

Підпредседа рады Мартін Какош в діскузії підкреслив, же при будьякій часовій капацітї народностного высыланя буде важнов адресность обсягу. „Треба мати концепцію і знати, што властно членове народностных меншын очекують од высыланя,“ повів Какош.  Штатістічне підниманя часу высыланя подля нёго не має смысел, кедь то не буде мати позераность і слуханость.

Зміны суть можливы і теперь

В діскусії выступив Петро Медвідь, котрый звернув увагу на то, же зміны суть можливы і теперь. І кедь бы на радікалне піднятя часовой дотації в телевізії не было теперь грошей, є простор звекшыти минутаж народностного высыланя уж лем тым, же бы выроба народностных проґрамів не была позаставлена почас вакацій в місяцях юл і авґуст, ці в періодї коло Рождественных свят.

Так само положыв вопрос, з якой причіны бы ку такым перервам, коли вырабляють ся іншы проґрамы реґуларно, мало в припаді народностных проґрамів приходити. Далшов проблемов, котру Медвідь акцентовав, є одсуваня народностных проґрамів в часї, коли ся высылають даякы великы шпортовы події. Елімінація тых двох факторів бы могла підняти часову дотацію без великых змін.

Медвідь звернув увагу і на то, же членове народностных меншын знають точно, што хотять і так бы з концепціёв не мала быти проблема. В припадї русиньского высыланя в радію є то, наприклад, обновлїня літературно-драматічной творчости, котра мала довгы рокы свою традіцію і в роцї 2016 была „дочасно“ зрушена. Дочасный став тырвать понад 4 рокы і русиньскы представителї вже не раз жадали обновлїня такой выробы, кедьже не мають іншу домовску державу, з котрой бы таку продукцію могли брати.

В тім ся потверджує і пожадована сполупраца RTVS з народностныма орґанізаціями, кедьже тоты бы моли верейноправному медію тлумачіти свої пожадавкы і брати участь на концепції і обсягу народностных проґрамів.

Рада прияла ку проблематіці узнесїня

Рада прияла ку проблематіцї народностного высыланя доста обшырне узнесїня. В узнеїню ся конштатує, же сучасный став народностного высыланя і выробы народностных проґрамів выходить з леґіслатівных і фінанчных можностей RTVS. Про далшый розвиток, включно розшырїня высыланя, є треба прияти леґіслатівны зміны повязаны із стабілізаціёв фінанцованя RTVS.

Рада дала ґенералному директорови RTVS Ярославови Резнікови задачу выпрацовати концепцію высыланя про народностны меншыны і етнічны ґрупы, котра буде в проґрамовій штруктурї брати до увагы сучасны пожадавкы народностных меншын і етнічных ґруп. Далше рада жадать реалізовати народностне высыланя і посередництвом новых медій.

В узнесїню є і пожадавка на ґенералного директора передкладати Радї RTVS реґуларно раз за пів рока інформацію о ставі народностного высыланя.

Петро МЕДВІДЬ, ЛЕМ.фм, языкова управа: ред. АРК в СР.

Script logo