23. 6. 2019: 85 років од смерти Ласла Чопея

Ласло Чопей (Csopey László, псевдонім: László Almási, Almassy, скуточне мено і призвіско – Василій Чопей) нарoдив ся 1. 10. 1856 у Ромачевицї, в тогдышнїм Угорьскiм кралёвстві, теперь на теріторії Україны, умер 23. 6. 1934 в Будапештї, Мадярьско, быв педаґоґом, языкознателём і перекладатетелём русиньской народной орьєнтації.

Л. Чопей учів ся в ґімназіях Мукачова і Ужгорода, закінчів Фізично-математічный факултет Будапештьской універзіты (1876 – 1879). Од 1887 року аж до кінця жывота робив як учітель в різных ґімназіях Будапештї. По скінчіню універзіты Л. Чопей робив перекладателя (1879 – 1892) русиньскых і російскіх текстів про канцеларію премєр-мінстра Угорьска. У рамках той роботы приправив до друку дакілько русиньскоязычных учебників про підкарпатьскы основны школы, быв автором дакількох із них: „Руська азбука и первоначальная читанка‟ (1881), „Руська чітанка дѣля другой класы нарòдныхъ шкòлъ‟ (1894); тыж перетлумачів до русиньского языка дакілько єствуючіх угорьскоязычных учебньків, авторами якых были Вілмош Ґроо („Мадярьска читанка и упражнительна книга‟, 1882, перевыдана у 1889), Пал Ґенці („Руська азбука и перва читанка дѣля первоѣ класы нарòдныхъ шкòлъ‟,1884) і Арон Кішш і Мікша Маєр („Водительна книга ко учѣню исторіѣ у народныхъ школах‟, 1884).

Тогды Л. Чопей зоставив першый словник, якый мав коло 20 тісяч слов („Русько мадярьскый словарь‟, 1983). Він вызначів близкости русиньскых діалектів із малоруськыма (україньскыма) діалектами, але лексіку про словник і переклады поужывав в основнім з підкарпатьскых русиньскых діалектів, якыма говорили Долиняне (Бережскый, Уґочскый і Мараморошскый комітати). Язык Л. Чопея выкликав велику крітіку тогды сучасных і пізнїшых русофілскых актівістів Підкарпатьской Руси, котры поважовали Л. Чопея і ёго язык за інштрумент мадярізації. Не позераючі на цїнность словника, в якім зафіксованый розговорный язык Підкарпатьской Руси, роботу Л. Чопея не поужывало поколїня прихыльників русиньской народной орьєнтації.

Література: Иштван Удварі, „Памяти Ласло Чопея‟, Studia Slavica Hungaricae, XXXVII (Budapest, 1991 – 1992, с. 467-473 – по мадярьскы: „Adatok egy Kárpátaljai szóráritó műkӧdéséhez“, Studia Slavica Savariensia, І, 1 (Szombathely, 1992) c. 70-81.

Павел Роберт МАҐОЧІЙ, здрой: „Енциклопедія історії та культури карпатських русинів‟ зоставителїв П. Р. Маґочія і І. Попа, (Ужгород: „Видавництво В. Падяка‟, 2010, на с. 810), переклад і звыразнїня писма: А. З.

Script logo