22. 3. 2017: На Словакії на желізніцях будуть двоязычны написы. Меджілабірці будуть по русиньскы

Дотеперь на Словакії в селах і містах, де жыє над 20 процент жытелїв, котры ся приголосили ку меншыновому жытельству, могли быти двоязычны табліцї (в языку державнім і языку меншыны) на зачатку і кінцю сел, двоязачны означіня урядных будов, уліць, так само основны урядны іформації мали право жытелї тых міст і сел мати писаны і в языку своёй меншыны. Тот рік ся написы в языках меншын дістануть і на желізніцю.

Міністерство транспорту і будованя Совацькой републікы, котре веде Арпад Ершек із коалічной партії Most-Híd, запроваджяють уж в тых днях новоту, котра была запрацована і в Проґрамовім выголошіню влады Словацькой републікы по парламентных выборах у 2016-ім роцї. Влада ся втогды завязала, же вырїшыть ку спокійности меншын довгы рокы нерїшаный проблем двоязычного означіня желізнічных штацій у містах і селах, де жыє над 20 процент жытелів, котры суть членами дакотрой із державов узнаных народностых меншын. Но табліцї не будуть всядыль. Піде лем о желізнічны штації, не о класічны малы заставкы на селах.

По русиньскы лем Меджілабірці

Цїлково буде двоязычныма табліцями означеных 55 желізнічных штацій, із котрых 54 буде означеных словацько-мадярьскыма табліцями і єдна штація – в містї Меджілабірці, буде означена словацько-русиньсков табліцёв.

„На основі рїшіня міністра транспорту і будованя Словацькой републікы будуть в желізнічных штаціях, в котрых заставлюють реґуларны влакы публічного особного транспорту із насїданём і выходжінём про подорожных, уміщены двоязычны таблы, кідь кількость народностной меншыны села (міста – позн. ред.) пересігать 20%,“ інформує офіціалный сайт Желізніць Словацькой републікы.

Далше желізніцїі інформують, же табліцї будуть осаджены почас 2017-го рока і написы будуть выготовлены подля нормы желізніць і уміщены зо штирёх боків станічного будинку.

Табліця лем єдна, оголошінь може быти веце

Словакія запровадажать двоязычны означіня лем в припадї векшых желізнічных штацій, малы заставкы зіставають лем зо словацькым означінём. І зато до списку тых міст і сел, де підуть двоязычны табліцї, дістало ся лем 55, з того лем єдно означіня по русиньскы.

Русинам „не жычіть“ веце факторів. Окресы Свідник і Стропків, в котрых, головно што дотулять ся Свідницького окресу, находять ся русиньскы села, не мають збудовану штреку. Подіобно суть на тім села в окресї Бардеёв. Хоць тот має желізніцю, но штрека не веде русиньскыма селами. В окресї Стара Любовня є сітуація подобна – желізніця є, но не іде через села, в котрых є над 20 процент русиньскых жытелїв.

Єдина релевантна штрека, котра веде через русиньскы села, є желізніця міджі Гуменным і Меджілабірцями, котра продовжуе дале через Полату – Лупківскый тунел, аж до Польші, і колись то была головна штрека із Угорьска на Львів. У рамках той трасы находить ся веце сел, в котрых ся записало над 20 процент русиньского населїня. Но тым, же подля словацькой леґіслатівы суть в тых селах лем желізнічы заставкы, не реґуларны станіцї, в списку двоязычных означінь суть лем Мідіжлавбірці, котры суть окрем іншого і єдиным містом на Словакії (сел є омного веце), яке має подля офіціалных данных над 20 процент русиньского жытельства, значіть в Меджілабірцях можуть быти по русиньскы означены і уліцї. Веце означінь бы Русины на словацькых желізніцях могли мати в припадї, же державны орґаны зачнуть часом рїшыти і означіня на малых желізнічных заставках.

Но і кідь моментлно буде лем єдна желізнічна штація по русиньскы, оголошінь може быти веце. Словацькы желізніцї поступно на модернїшых влаках запроваджають і звуковы, начітаны оголошіня слїдуючой заставкы влаку. На южній Словакії ся вже зачали чітати тоты оголошіня і в языку мадярьскім в припадї заставок, де жыє над 20 процент жытелїв мадярьской меншыны. Такы оголошіня, покля будуть запроваджены звуковы записи назв заставок і на тій штрецї, бы могли быти по русиньскы на веце місцях на трасї міджі містами Гуменне і Меджілабірці.

Турістів із Польщі бы уж могли вітати „Меджілабірці“

Од 1-го юлія аж до 3-го септембра ся вже того року обновлюють вікендовы влакы, котры будуть ходити міджі Меджілабірцями і польскым Саноком, припадно Ржешовом. По взаємнім договорї міджі Словакіов і Польшов є то єден із далшых проєктів, котры мають напомочі турізму в пригранічных реґіонах тых двох держав. Меджілабірці притягнуть турістів головно з той причіны, же в містї є єдиный в Европі і єден із двох на світї – Музей модерного уменя Енді Варгола, котрого родічі походили із недалекого од Меджілаборець села Микова.

Кідьже роботы із осаджованём двоязычных табліць продовжують быстро, є можливе, же уж першы тогорічны вікендовы влакы із турістами з польского боку буде вітати штація, на котрій буде і русиньскый напис „Меджілабірці“.

П. М.