22. 11. 2019: 10 років од смерти Яроміра Горжеца

Яромір Горжец (Jaromír Hořec) нар. ся 18. 12. 1921 у Хустї, у втогдышнїй Чехословакії, теперь на теріторії Україны, умер 22. 11. 2009 у Празї, в Чеській републіцї. Він быв чеськым поетом, публіцістом, выдавателём, сполоченьскым і културным діятелём у Чеській републіцї.

Я. Горжец быв сыном чеського штатного урядника, якый по 1. світовій  войнї дістав признечіня на Підкарпатьску Русь. По закінчіню в краю початковой школы учів ся в ґімназії у Празї (1932 – 1940), де ся охабив. Потім закінчів філолоґічну і філозофічну факулту Універзіты Карловой (1945 – 1948, 1953 – 1955). Я. Горжец быв шефредактором чеськых новинок „Mladá fronta“ (1945 – 1950) і універзітного часопису „Univerzita Karlova“ (1965 – 1968), робив у выдавательстві „Magnet“. В тім часї публікує дакілько поетічных зборників, якы про їх модерністічный штиль были крітічно прияты комуністічныма властями Чехословакії. Я. Горжец вітав політічны реформы почас Празькой яри 1968 р.;

по совєтьскій окупації Чехословакії робив  як директор ілеґалного выдавательства „Česká expedice“ (1969 – 1989). В тых роках зажыв перенаслїдованя з боку чехословацькых комуністічных властей, быв 6 місяцїв в арештї, ёго творы было заказано выдавати (книжкы автора ся выдавали за граніцями).

По падї комуністічного режіму в Чехословакії і розпаду Совєтьского союзу Я. Горжец заінтересовав ся Підкарпатьсков Русёв – землёв, де ся народив і провів першы рокы свого жывота. Неґатівне одношіня новой незалежной Україны до русиньского вопросу іншпіровало го засновати „Spolek přatel Podkarpatské Rusi“ (Общестцво приятелїв Підкарпатьской Русі), яке собі взяв за цїль розшырёваня меджі чеськов спільнотов інформацій о русиньскім проблемі. Почас веце як десяроча быв на челї того общества (1990 – 2002), быв тыж членом Світовой рады Русинів (1997 – 2001). Приспів ку заснованю чеськоязычных новинок „Podkarpatská Rus“, офіціалного друкованогом орґану Общества приятелїв Підкарпатьской Руси, быв редактором двох серій книг „Edice Podkarpatská Rus“ (21 выдань, 1992 –), котра ся занимала сучаснов сітуаціёв в реґіонї, і „Vrchovina“ (3 выданя, 1997 –), в котрій ся публіковали літературны творы чеськых писателїв з русиньсков тематіков (меджі нима і поетічный зборник самого Я. Горжеца „Cheb na stole“, 1998). Меджі выданями автора на тему Підкарпатьской Руси треба спомянути такы: „Nedělitelná svoboda – Podkarpatská Rus“ (1992), „Podkarpatská Rus – země neznáma“ (1993), „Podkarpatská Rus včera a dnes“ (1994), „ Minulost a současnost Podkarpatské Rusi“ (1994), „Země naděje“ (1995) i „První kroky svobody“ (1999). Я Горжец быв тыж редактором зборника документів, што ся тыкають припоїня Підкарпатьской Руси ку Чехословакії по Першій світовій войнї („Dokumenty o Podkarpatské Rusi“ (1997).

 Іван ПОП, здрой: „Енциклопедія історії та культури карпатських русинів‟ зоставителїв П. Р. Маґочія і І. Попа. Ужгород: „Видавництво В. Падяка‟, 2010, с. 142-143, переклад: А. З.