21. 4. 2020: Словацька влада схвалила проґрамове выголошіня. Хоче прияти меншыновый закон
Нова словацька влада під веджінём премєра Іґора Матовіча ся хопила властей в найтяжшім періодЇ, коли світ боює з пандеміёв нового тіпу коронавірусу. Наперек тому мусить думати і на Конштітуцію Словацькой републікы.
Тота ясно говорить, же влада мусить до Народной рады Словацькой републікы передложыти своє проґрамове выголошіня до 30-ох днів одколи была выменована презідентом републікы. Владу выменовала презідентка Зузана Чапутова 21-го марца 2020-го року і так є в понеділёк 20-го апріля остатній день, коли мусить влада передложыти своє проґрамове выголошіня до парламенту посланцям, котры будуть голосовати о высловлїню довіры.
Докумет, котрый має наставити пріоріты на штирирічный функчный період, влада схвалила в неділю 19-го апріля. Зо схвалїнём проґрамового выголошіня бы не мала быти проблема, кедьже владна коаліція має конштітучну векшыну в парламентї.
Меншыновый закон і меншыновый уряд
В проґрамовім выголошіню влады находить ся статя під назвов Народностны меншыны. Як ся пише в документї, влада Словацькой републікы бере за своє природне посланя підпорёвати і хранити народностны меншыны.
Влада подля свого выголошіня не буде робити крокы, котры бы прямовали ку зрушіню або обмеджованю уж здобытых прав меншын і буде надалше давати ефектівну охрану членам народностных меншын при єдночаснім решпектованю державной сувереніты і теріторіалной цїлости Словацькой републікы.
Владный кабінет в тій статї обовязав ся, же прийме закон о поставлїню народностных меншын „як єдно із средств спомаліня асімілації членів народностных меншын і ґаранцію уплатнёваня меншыновых прав выходячіх з Конштітуції Словацькой републікы. Закон буде управлёвати поставлїня народностных меншын і дослїдно апліковати і прецізовати їх права ґарантованы Конштітуційов Словацькой републікы.“
Окрем того, влада буде роздумовати о можности зряджіня Уряду про народностны меншыны, жебы дати можлность хосновати членам народностных меншын конштітучне право брати участь на рїшіню дїл публічных.
До компетенцій того уряду, покля бы ку зряджіню дішло, бы мало належати главно просаджованя і дотримованя внутрїшнёдержавных і меджінародных обовязків Словацькой републікы в области поставлїня і прав членів народностных меншын, приготовїіня середнёдобых і довгодобых кроків у области захованя, розвитку і підпоры прав членів народностных меншын, але і далшы актівности, як наприклад моніторованя поставлїня і потреб за кількостёв найвекшых неавтохтонных народностей.
Покля бы такый уряд выникнув, вело бы то подля проґрамового выголошіня ку зрушіню Уряду уповномоченого влады Словацькой републікы про народностны меншыны, як і ку зрушіню Рады влады Словацькой републікы про людьскы права, народностны меншыны і родову рівность.
Влада буде роздумовати і о розшырїню платности закона о хоснованю языків народностных меншын на высшы теріторіалны цїлкы, значіть на самосправны краї. В одношіню ку мадярьскій народностній меншынї бы таке розшырїня дотуляло ся Нітряньского і Тырнавского самосправного краю.
Народностне школство споминать і русиньскых педаґоґів
„У вопросах народностного школства дає Влада Словацькой републікы акцент на посилнїня якости, фахового обґрунтованя, на творїня єднакых можностей про вшыткых школярів з оглядом на їх материньскый язык,“ пише ся в проґрамовім выголошіню влады в статї Народностне школство.
Жебы забезпечіти тоты цїлї, влада ся обовязує підпорити фунґованя школ з навчалным языком народностных меншын. Новый владный кабінент хоче так само задефіновати термін народностне школство в рамках леґіслатівы і підняти підпору і розвиток навчаня дїтей і школярів, котры належать ку народностным меншынам, в їх материньскім языку. З той причіны забезпечать ся актуалны і модерны учебникы і далшы навчалны матеріалы про навчаня в матерьскых, основных і середнїх школах, на котрых є навчалный язык народностной меншыны або ся учать язык народностной меншыны.
Влада, окрем того, завязала ся, же „забезпечіть піднятя якости одборной приправы, контінуалной освіты і особного розвитку педаґоґів і одборных робітників, котры учать на школах із навчалным языком або з навчанём языка народностных меншын, з акцентом на прінціпы інклузівной освіты, інтеркултурного і інтеретнічного діалоґу, включно приправы кваліфікованых учітелїв мадярьского, ромского і русиньского языка як основного условія про забезпечіня можности контінуалной освіты в языку народностных меншын.“
Кабінет Іґора Матовіча хоче так само аналізовати поставлїня малокласных школ, котры давають вклад до захованя меншыновой ідентічности членів народностных меншын.
Култура меншын
В документї мож найти і статю під назвов Култура меншын, култура про вшыткых. Пише ся в нїй, наприклад, же народностна култура має окреме поставлїня і їй підпоров піднимать ся і културна діверзіта реґіонів.
„Влада Словацькой републікы вытворить леґіслатівны рамкы на забезпечіня розвитку културы членів народностных меншын і так само такзваных новых меншын на теріторії Словакії,“ пише ся в проґрамовім выголошіню. Што до новых меншын, іде о народностностны меншыны, котры на Словакії в остатнїх роках жыють, но не суть узнаны в списку наросдностных меншын. Тіпічным прикладом є вєтнамска комуніта.
Влада хоче так само зреформовати інштітуціоналне забезпечіня, леґіслатівне оточіня, але і фінанчны механізмы підпоры розвитку културы членів народностных меншын в згоді з Конштітуціёв і меджінародныма обовязками. Як основный інштрумент фінанчной підпоры недержавной културы меншын надалше має служыти Фонд на підпору културы народностных меншын.
В проґрамовім выголошіню влады далше найдеме, же кабінет хоче забезпечіти в рамках можностей бюджету верейной справы фунґованя професіоналных театрів, музичных інштітуцій і умелецькых тїлес народностных меншын і подля можливостей бюджету підпорити і выникнутя новых професіоналных културных інштітуцій у сполупраці з містнов і теріторіалнов самосправов.
Розвивати ся має і народностне высыланя у державнім телерадію RTVS, стімуловати ся має реґіоналне і локалне высыланя і іншых высылателїв про членів народностных меншын.
Підпорёвати хоче влада і розвиток незряджованой і незалежной сцены културы народностных меншын в самосправных краях, містах і селах ці вытворити спплупрацу меджі резортами културы і школства в области освіты.
Влада Совацькой републікы хоче брати огляд на коествованя державного языка з іншыма урядныма языками Европской унії і языками народностных меншын при їх хоснованю. Обовязує ся оцїнити і приготовити новелу закона о державнім языку, жебы ся обмеджіло непотрібне засягованя до слободы прояву і права на пошырёваня інформацій під арґументаціёв охраны державного языка.
Петро МЕДВІДЬ, ЛЕМ.фм, жрідло фотоґрафії: OĽaNO.
