21. 10. 2019: Закон, котрый не буде

Уповномоченый влады Словацькой републікы про народностны меншыны пише о тім, же Словакія є на пути приготовлїня народностного закона, котрый бы комплексно дефіновав права народностных меншын. Аж на то, же то є путь, котра веде ку закону, котрый не буде.

Є „міле“, же уповномоченый про народностны меншыны Ласло Буковскый прияв делеґацію головного міста Прагы під веджінём председы Выбору про народностны меншыны Іжіго Кнітла. Іщі мілїше є, же за ёго словами чеськый модел народностного закона бы міг быти іншпіраціёв і про Словацьку републіку. Буковскый собі докінця думать, же вопрос прав народностных меншын є треба одполітізовати і встановити ефектівны механізмы на уровни державной, реґіоналной і містной самосправы.

З тым вшыткым сьме согласны. Но в ротї як горячій углик тримаме вопрос о тім, де была тота ініціатіва дотеперь.

Є предці над сонце яснїіше, же бісїдовати, ани не пів рока, перед выборами о даякій пути приготовлїня народностного закона є, правда, шумне, но безнадїйне. Хоць приготовлїня досправды проходять, є пізно. Пізно про тоту владну ґарнітуру, котра ту є теперь. Нихто, і кебы вшыткы приготовлїня были зроблены вже днесь, уж дашто таке як фундаменталный закон о народностных меншынах до парламенту до выборів не передложыть. А і кебы передложыв, так фундаментланый закон вже не перейде, бо нихто уж до такых справ не хоче шопати. Навеце в припадї, кедь коаліція бісїдує о тім, же пів рока перед вольбами їх коалічный договор не мусять дотримовати і можуть собі кажда із владных партій робити, што лем хотять.

Нїт, крітіка не є напрямена на Ласла Буковского, котрый із своёй позіції уповномоченого за три і пів рока зробив доста про векшый комфорт народностных меншын на Словакії. Крітіка є скорїше напрямена на політічну партію, котрой є членом.

Most-Híd як партія мултіетнічна, котрой єдным із цїлїв было все старати ся о меншыны, добрї знала, же Словакії хыбитьє так основный закон, якым закон о народностных меншынах є. З мадярьского і русиньского боку вже давно пришли пропозіції законів, котры лем требало пустити до шыршой діскусії.

А теперь на то, жебы в тім дїлї рушати ся допереду, мала партія выняткову принагоду. По парламентных вольбах у 2016-ім роцї была якраз тота партія тым „язычком на вагах“, без котрой бы коаліція не могла выникнути. Буґар зо своїма партійныма колеґами вступом до коаліції зарісковали велё, докінця властну політічну будучность, кедьже днесь є партія в баданях під граніцёв вступу до парламенту. Но і так вступили до коаліції, і арґументовали тым, же хотять просадити пунткы у проґрамовім выголошіню влады, котры поможуть меншынам.

І якраз зато є про мене незрозуміле, як є можне, же кедь вже ішли до такой владной коаліції, чом потенціал того, же будь просадиме „вшытко або ніч“, кедьже без нас будуть якбач передчасны вольбы, бо без нас не выникне влада, не схосновали на сто процент. Є то промарнена шанса, котра бы собі жадала мінімално по палцях, кедь Most-Híd зо знанём того, же може жадати то, што іщі ниґда, не схосновав тоту принагоду, і не протиснув приятя закона о меншынах до выголошіня влады.

Кедь днесь бісїдує дослугуюча ґарнітура о приготовлїнях закона про народностны меншыны, можеме то брати як кампань перед вольбами – в тім лїпшім припадї, як злый фіґель – в тім гіршім припадї. Так або іншак, не можеме то брати серёзно. Є ясне, же як дашто, што бы мало быти тов владов перемінене на реалность, то брати не можеме.

А што буде по вольбах? Подля преференцій то затля вызерать так, же то уж є цалком іншый світ. І зато нам зіставать лем єдно. Чекати і тїшыти ся на закон, котрый не буде.

Петро МЕДВІДЬ, ЛЕМ.фм, статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm. Жрідло фотоґрафії Wikipedia.