21. 10. 2016: Новый учебник фонетікы і фонолоґії русиньского языка
(Рецензована публікація: КОПОРОВА, К. Фонетіка, фонолоґія і акцентолоґія русиньского языка. Пряшів: ІРЯК ПУ, 2015, 116 с., ISBN 978-80-555-1277-8.)
Нова публікація з карпаторусиністікы яка вышла в рамках проєкту „Злїпшіня языковых компетенцій штудентів Пряшівской універзіты в языках народностных меншын“ є выслїдком роботы ПгДр. Кветославы Копоровой, ПгД. – одборной асістенткы Інштітуту русиньского языка і културы ПУ, котра выучує і дісціпліну Фонетіка і фонолоґія русиньского языка. Авторка нового учебника ся довгодобо занимать орфоґрафіов і орфоепіов русиньского языка. Тота проблематіка сі нашла велике місце і в єй дізертачній роботї.
Теперь, в рамках проєкту, приготовила матеріалы потрібны про навчаня главно предмету фонетіка і фонолоґія. Іде о высокошкольскый учебник, котрый мож рекомендовати як штудентам русиньского языка, так і штудентам славістікы і людём котры ся професіонално занимають русиністіков (актерам Театру Алесандра Духновіча, редакторам і модераторам русиньского высыланя в радію і телевізії, і др.). При конціпованю учебника ся авторка операла і о роботу єдного з кодіфікаторів русиньского языка – доц. Василя Ябура, котрый положыв основу переважной части ґраматікы того языка, в тім чіслї і фонетікы а фонолоґії.
Учебник є приготовленый про слухачів дісціпліны фонетіка і фонолоґія першого рочника штудійного проґраму учітельство академічных предметів - русиньскый язык і література в комбінації на Інштітутї русиньского языка і културы Пряшівской універзіты, но і дісціплін заміряных на формованя правілной орфоепії штудентів, главно першого ступня штудія. Авторка учебник поняла як базалне компендіум інформацій, котры бы штуденты в контекстї своёй профілації мали набыти. Основным цїлём є в компактній, зрозумілій і лоґічній подобі презентовати теорію і практічну реалізацію фонетікы, фонолоґії і акцентолоґії русиньского языка і дати простор штудентам посередництвом задач перевірёвати і укрїплёвати свої знаня. Іде о невеликый учебник, роздїленый до двох главных цїлків:
1. Фонетіка і фонолоґія.
2. Прінціпы русиньской орфоепії.
В першій части ся авторка занимать фонетіков а фонолоґіов, єй характерістіков і харакетрістіков повязаных з нёв окремых явів, як алтернаціов, невтралізаціов, класіфікаціов гласных і согласных звуків і акцентом в русиньскім языку.
В другій части обертать увагу на проблематіку прінціпів русиньской высловности. Презентує ту звуковы реалізації як вокалів, так проблематічных консонантів, дале проблематіку упрощіня ґруп согласных і высловность здвоєных согласных. Фонетічна інтерференція і іншы орфоепічны проблемы, к якым авторка при своїх выскумах пришла, сі таксамо нашли своє місце в учебнику.
Як неґатівум бы мож увести, же авторка ся в учебнику не пригварять своїм чітателям вступным словом.
Учебник досправды представлює основне компендіум знань штудента, абсолвента бакалрьского штудійного проґраму. Учебник буде добров основов при языковых выскумах і научных роботах заміряных на русиньскый язык. Рекомендую го в першім рядї штудентам, но і такым поужывателям языка, котры в русиньскім языку выступають перед публіков, жебы ся стеречі од высловностных хыб способленых різныма впливами.
Mґр. Зденка ЦІТРЯКОВА, Інштітут русиньского языка і културы Центра языків і култур народностных меншын Пряшівской універзіты в Пряшові, Словакія
