20. 11. 2018: Добило сердце отця Франтїшка Данцака. Кубеколоґа, приятеля Русинів

В недїлю, 18-го новембра 2018-го року, у 79-ім роцї жывота, по довгій і тяжкій хворотї добило сердце ґрекокатолицького священика, публіцісты, писателя, высокошкольского педаґоґа отця Франтїшка Данцака.

Отець Данцак быв великым приятелём Русинів, много ёго публікацій было о русиньскых селах, путницькых місцях і сам быв членом Сполку русиньскых писателїв Словеньска і членом выбору Реґіоналного клубу Русиньской оброды в Бардеёві. Близкый із священомучеником Василём.
 

Близкый із священомучеником Василём

Народив ся Франтїшек Данцак 8-го фебруара 1939-го року у селї Варганївцї, окрес Пряшів у ґрекокатолицькій родинї, но Ґрекокатолицька церьков в Чехословакії была од 1950-го року зрушена комуністічнов владов і так по середнїй школї наступив до Православной богословской семінарії у Пряшові і у 1964-ім роцї быв у селї Андріёва рукоположеный на православного священика.

В тім самім роцї пришов служыти до родного села єпіскопа Гопка – до Грабского. Село довгы рокы не мало священика, люде ся не хотїли піддати примушеній православізації. І кедь Грабске было реліґійно роздїлене од І. світовой войны, меджі роками 1950 – 1964 быв у селї лем єден православный священик, і лем два рокы.

Данцак пришов і чекав го успіх, успіх вдяка ёго роботї. Наперед зачав оправлёвати фару, котра была в дезолатнім ставі, пак ся пустив і до церькви. Реліґійно розїдлены жытелї Грабского нараз зачали ходити до церькви. Вісти о сітуації донесли ся і ку  Василёви Гопкови, котрый быв по пропущіню із арешту, по котрім слїдовав заказ стримовати ся на выходній Словакії, інтернованый в Осеку в Чехії. На приказ владыкы Гопка єдного дня Михал Петренко (братранець єпіскопа) принїс на фару ризы і чашу з далшыма богослужебныма предметами. Тоты річі даровав владыка храму в Грабскім по своїй єпіскопскій хіротонії. По 1950-ім роцї, примушеній православізації, были з церькви взяны і скрываны цїлых 16 років. Данцак поважовав за потрібне подяковати за тот екуменічный акт владыкы, котрый ся тримав свого єпіскопского мотта: Да вси єдино будутъ, і так о 4 днї пізнїше, 16-го фебруара 1966-го року написав до Осеку владыкови писмо. Гопко одписав. І то быв зачаток глубокого приятельства меджі ґрекокатолицькым владыком і православным, пізнїше ґрекокатолицькым священиком.

У 1968-ім роцї быв отець Франтїшек Данцак меджі першыма, котры ся зачали вертати вєдно із людми до Ґрекокатолицькой церькви і пізнїше став єдным із найвызначнїшых особностей той церькви в історії по 1968-м роцї. По навернутю ку ґрекокатоликам служыв на парохіях Гарбске, Снаків і в Кружлёві. Од 1984-го року до кінця 1991-го року дїяв як шефредактор ґрекокатолицького часопису Слово (Slovo) і ёго додатку БлаговѢстникъ. Знова ся вернув до функції шефредактора часопису в рр. 1999 аж 2000.

В роках 1995 аж 2006 быв одборным асістентом на Ґрекокатолицькій теолоґічній факултї Пряшівской універзіты, де учів такой дакілько предметів. Таксамо робив председу редакчной рады часопису і церьковного цензора. В роках 2008 аж 2010 быв і у функції віцеканцеларя Пряшівского ґрекокатолицького архієпіскопства. Быв і председом Комісії Архієпархіялной громады про шпеціалне душпастырьство молодежи, Ромів і родин.

Остатнї рокы свого жывота отець Франїшек Данцак пережыв у Бардеёві. Там служыв як помічный духновный. За свою службу церькви здобыв тітулы – тітуларный архідекан (1968 р.), тітуларный каноник (1998 р.), протоєрей (2004 р.), ставрофорный протоєрей (2008 р.)
 

Писатель, публіціста, кубеколоґ

Отець Франтішек Данцак, быв автором понад 120-ох публікацій. Почас свого авторьскы вынятково творчого жывота од молодости зробив цїлково коло 90 публікацій, 9 высокошкольскых учебників, коло 60 одборных статей, десяткы вступных слов і дав дві десяткы розговорів. Далше написав коло 450 популарізачных статей в часописах, десяткы статей о історії і юбілеях, писав проповідї, думкы на слова зо Святого Писма. Быв автором дакілько перекладів із російского і україньского языка, ёго статї суть на інтернетовых сторінках, приготовлёвав таксамо одборны лекції. Єднако быв і едітором одборных публікацій.

Емілія Кубека, ґрекокатолицького священика і русиньского писателя, першого русиньского романописателя із Пряшівской Руси, на котрого якось Русины часом забыли, зновуобявив якраз отець Франтїшек Данцак, котрый єден час быв парохом в Снакові, де дїяв і Кубек перед еміґраціёв до Споєных штатів Америкы і зачав ся занимати  і пропаґовати тврочость свого колишнёго попередника. Якраз він всокотив і сприступнив і велику часть літературной дїдовизны по Еміліёви Кубекови. Далшым важным кроком была поміч професора Павла Роберта Маґочія. Франтїшкови Данцакови дав нелем книжкы Е. Кубека, но і часописы, в котрых Кубек публіковав.

Кінцём 2017-го рока вышла із друку по словацькы писана книжка од автора Станїслава Буйды мол. під назвов Náš zlatý muž. Rozhovor s o. Františkom Dancákom o bl. hieromučeníkovi Vasiľovi Hopkovi. Публікація є выповідёв Данцака, котрый одповідать на вопросы Буйды, є о приятельстві з блаженым священомучеником, о ёго святім жывотї, котрый пересвідчів і самого Данцака, і одкрыто в нїй Данцак говорить о фактах, о котрых ся дотеперь векшынов мовчало.
 

Приятель Русинів

Франтїшек Данцак быв і довгорічным членом Реґіоналного клубу Русиньской оброды в Бардеёві і членом Сполку русиньскых пистелів Словеньска, як уж было спомянуто. Написав дакілько публікацій о русиньскых селах або русиньскых путницькых місцях. При такых публікаціях ся все старав, жебы было холем резюме і в русиньскім языку. Перевыдав творы Емілія Кубека, публіковав свою корешпонденцію з Василём Гопком, перевыдав творы Гопка і Николая Бескида.

Часто го было мож відїти на русиньскых акціях. Ці уж то были семінары із карпаторусиністікы, котры орґанізує Інштітут русиньского языка і културы Пряшівской універзіты в Пряшові, Меджінародна лїтня школа русиньского языка і културы або і русиньскы културны акції, фестівалы. Нїґда не хыбив на акціях, котры робила бардеёвска Русиньска оброда, но навщівлёвав і далшы акції в бардеёвскім і іншых окресах.
 

Дакус особно

Отця Франтішка Данцака єм мав можность спознати як свого высокошкольского педаґоґа. Якраз він, окрем іншого, учів ня публікачну дїялность – основы того, як писати. Пізнїше ся нашы контакты зміцнили  через русиньскый рух. Все чітав новинкы Інфо Русин, пізнїше НН інфо Русин, быв стабілным передплатником того періодіка, котре выдавать Русиньска оброда на Словеньску. Писав до остатнїх хвіль, докля міг. Все, кедь мі дзвонив телефон і відїв єм, же кліче отець Данцак, знав єм, же буде слїдовати будь інформація, же уж мі загнав свою нову книжку, або же ня хоче попросити, ці зроблю русиньске резюме до книжкы, котра мать іти до друку. Быв все приятельскый, позітівно настроєный, повный енерґії, повный думок, што бы іщі хотїв написати. Наперек вшыткому. Все велё робив, а ёго робота была і на благо Русинів. Єм вдячный за то, же єм го міг спознати, і холем малов міров з ним і сполупрацовати. Жаль, же тота сполупраца ся теперь скінчіла.
 

Смертёв отця Франтїшка Данцака страчать особность і русиньска култура на Словакії. Блаженый покій, вічная память, отче Франтїшку!
 

Петро МЕДВІДЬ, лем.фм

Script logo