20. 1. 2018: Мастер з Крениці і Поета з Мушыны
Подля літературных критиків Гарасимович мал подібный до Никыфора спосіб постеріганя світа і для обох артистів захопліня Лемковином было джерелом творчой думкы. На выставі «Гарасимович в Никыфора», яку мож видіти в Воєвідскій Публичній Бібліотеці в Кракові, представлена експозиция, котра є близком, артистичном стрічом Мастера з Крениці, як называно Никыфора, з Поетом з Мушыны. Выстава была зрыхтувана Округовым Музейом в Новым Санчы во спілпраци з краківском бібліотеком.
Поета з Мушыны (так окрислял Гарасимовича проф. Казімєж Выка) по правді з Мушыны не был, але з місточком звязаный был уж од шкільных часів. В роках свойой дорослости часто зазерал на Лемковину з Кракова, де ся оселил. Лемковина явила ся для него міфічным місцьом – была «краіном нижности». Термін тот походит з вершы, котрыма розславлял Гарасимович околиці реченой Мушыны, Попраду ци Явірок. Были для него азильом, схороніньом перед шумом міста. А што спричынило, же ся нима захопил? То певністю справа на долгу прелекцию – бесідує Збіґнєв Волянін з Музею Никыфора, куратор выставы – але мож і коротше: хыбаль вшытко! Кєд лем познал тоту краіну і тот світ, здає ся, же лем гев был «в себе», і коли лем міг, приізджал з Кракова, жебы дакус побыти на Лемковині. Гарасимович мал вельох приятелів серед Лемків, м.ін. братів Трохановскых ци Павла Стефановского. Лемківскы іконы в сандецкым музею были му барз близкы і были для него джерелом натхніня. То был духово найблизшый му світ – підсумовує З. Волянін.
Выстава «Гарасимович в Никыфора» зрыхтувана была з думком запрезентувати Музей Никыфора, одтале такій наголовок. Артиста Никыфор гостил в себе артисту Гарасимовича – додає куратор Волянін. В Креници вказувана была першыраз на переломі 2015/2016 рока. На вернісажы присутна была Мария Гарасимович, жена поеты, котра оповіла зобраным о його захопліню Карпатами, сандецком земльом і Лемковином. Поділила ся тіж особистыма споминами звязаныма з жытьом і творчістю поеты. На креницкым вернісажы был тіж Петро Трохановскій. Не лем оповіл про приятельску реляцию Є. Гарасимовича з родином Трохановскых, його візитах в Білянці, але і прочытал авторскій поетицкій твір дедикуваный Гарасимовичови.
Стрічы з Лемками і час на Лемковині утырвалял Гарасимович в вершах. Людвік Фляшен бесідує, што Єжы Гарасимович будувал свій світ дакус наівный, постеріганый очами дітины, з єдністю з малярством (…). Кєд іде о Никыфора, то не был він в силі жыти поза Лемковином – была його вітчызном та ціле жытя вказувал єй красу на образах так, як не знал того зробити нихто інчый. Єжы Гарасимович особисто знал Никыфора і барз цінил його творчіст. Присвятил малярьови пару вершы.
На выставі презентуваны сут репродукциі образів Епіфана Дровняка допасуваны до вершів Єжы Гарасимовича. Сут то головні краєвиды Лемковины з церквами, желізницьовыма стациями, церковны хоругви ци виды святых. Куратором выставы є Збіґнєв Волянін. Вершы Гарасимовича выбрала Катажына Ґжесяк, котра опрацувала тіж товаришучы выставі тексты, ґрафічный проєкт зробила Беата Озґа. Выставу мож видіти до 21. лютого/фебруара 2019 р. на І плянтрі Воєвідской Публичной Бібліотекы в Кракові (ул. Райска).
Музей Никыфора в Креници то єдиный музей в Польщы цілістю присвяченый творчости выдатного лемківского артисты. Од лютого/фебруара зачынат ся його ґенеральный ремонт. Часово музей буде діял в Новым Здройовым Домі в Креници. Одкрытя музею по ремонті разом з новом, постійном експозицийом пройде на осін того рока.
Наталія МАЛЕЦКА-НОВАК, фот. горі – материялы Музею Никыфора в Креници.
(Публікуєме в оріґіналї – лемківскім варіантї русиньского языка.)
