2. 3. 2019: Ярослав Мокляк з професорском номінацийом

В остатніх днях Президент Польской Республикы Анджей Дуда передал номінацийны акты академіцкым учытелям та працівникам наукы і штукы. Серед 55-ох нагородженых нашол ся і проф. др габ. Ярослав Мокляк, працівник Ягайлоньского Університету в Кракові. Мокляк од початку свойой науковой роботы занимат ся і лемківскыма темами.

Єдном з прореґатив президента ПР є як раз надаваня професорскых номінаций. Специяльно покликана комісия выходит з внеском надати званя, а голова державы рішыня піднимат в формі постановы. Президент нагороджує плідных науковців і дослідників за загал іх університеской роботы. Таку номінацию приняло ся называти «президентском професуром».

Вчас послідньой церемоніі нагороджуваня з рук Анджея Дуды номінацию одобрал выкладовця Ягайлоньского Університету, Ярослав Мокляк, професор гуманістичных наук (народженый 1959 р.), якій в своій професийній роботі досліджат окрем шырше істориі Галичыны і середньой Европы, і історию Лемковины. Єст працівником Інституту Істориі, в єдиници Істориі Східньой Европы. Родиче професора были учытелями з украіньского району міст Любачів і Санок. По мамі, яка походила зо східньой Лемковины, має лемківскє походжыня. Заінтересуваня Лемковином могло быти повязане з пізнійшым прожываньом, од 1965 р., в Ганчовій. В селі Я. Мокляк завершыл основну школу, пак вчыл ся в Закопаным (1974-1979 рр.), а внет на історичній факульті ЯУ.

В лемкознавчых працах описує м.ін. політичне жытя Лемків. В 1994 р. в своій докторскій роботі «Політичны орєнтациі на Лемковині в Другій Польскій Республиці» писал про ріжны напрямы лемківской політикы (москофільство, староруску орєнтацию і нацийональный украіньскій рух). Єдном з послідніх лемкознавчых публикаций професора єст «Старый і новый край», де опубликувал збірку з передруками новинарскых текстів Ваня Гунянкы (Димитрия Вислоцкого), первістно печатаных в 1933 р. в ґазеті «Лемко». Єст то єдина того рода праца, яка аналізує творчіст того лемківского політика. Книжка є ефектом спілпрацы з професором Польом Бестом, істориком-лемкознавцьом, котрый зорґанізувал і веде архів з документами сотвореныма Лемко Союзом. До книжкы долученый єст обшырный вступ, поясняючый головно історию Лемко Союза і його выдавничы досягніня. Ярослав Мокляк зобрал тіж в двох томах «Справописы Зъіздів Лемко-Союза з 1931-1935 і 1936-1939 рр.». На лемківскы темы писал і по анґлицкы.

В 2016 р. вказало ся опрацуваня документів і материялы зо збіркы Карпатского Інституту в Гіґанум (Конектікет), якє зберігат архів лемківской еміґрациі. О рік, в 2017 р. опубликувал статю про лемківску літературну творчіст на еміґрациі. Описал в ній Миколая А. Цисляка і його твір «Женаты Женятся: Комедия в 3-х актах».

Професор спілпрацує м.ін. зo Східньоевропейском Комісийом Польской Академіі Знань, польском секцийом Медженародной Асоцияциі Украінознавців ци дослідничом ґрупом Carpatho-Slavic Studies з Конектікет в ЗША. Окрем лемкознавчых прац, Я. Мокляк публикувал шор прац присвяченых істориі Украіны. Примірами можут быти книжкы «В борбі о достоменніст Украінців», де писал м.ін. про выкладовый язык в народных і середніх школах в працах ґаліцийского Сойму Крайового 1866-1892, ци опубликувана в 2013 р., яка тыкат украіньскых середніх і высшых шкіл в Галичыні в тым самым періоді.

Вчас вручыня номінаций Президент Анджей Дуда дал притиск, штобы науковці не принимали іх як завершыня карєры – а наоборот – дальше розвивали своі заінтересуваня. Апелювал, жебы польскы науковці побороли ся за Нобелівску премію.

Севериян КОСОВСКЫЙ, лем.фм, фот. Вікіпедия

(Публікуєме в оріґіналї – лемківскім варіантї русиньского языка.)