19. 5. 2019: Піліп став підпредседом народностного выбору. Музей треба будовати наново

15-го мая 2019-го року проходило у владнім готелї „Bôrik“ в Братїславі подля порядку XXXIII. засїданя Выбору про народностны меншыны і етнічны ґрупы Рады влады Словацькой републікы про людьскы права, народностны меншыны і родову рівность. Проґрам засїданя мав єденадцять пунктів. Русины здобыли в тайній вольбі підпредседу выбору. На засїданю говорило ся і о списованю населїня ці русиньскім музею.

 

Підпредседом став Мілан Піліп

Кедьже із функції підпредседнічкы народностного выбору абдіковала Даґмар Такачова, котра є представительков чеськой народностной меншыны у выборї, Уряд уповномоченого влады Словацькой републікы про народностны меншыны жадав перед засїданём членів выбору о загнаня номінацій на тоту функцію.

Свою номінацію дали лем представителї русиньской народностной меншыны – Петро Медвідь і Мілан Піліп, котры номіновали Піліпа. Мілан Піліп быв на засїданю зволеный за нового підпредседу. Жадны голосы не были проти, трёми голосуючі шмарили до урны неплатны листкы голосованя.

Русины так здобыли другого найвысше поставленого члена выбору по председови, котрым є ex offo уповномоченый про меншыны Ласло Буковскый. Підпредседа заступать председу в ёго непритомности і єдночасно є членом  Рады влады Словацькой републікы про людьскы права, народностны меншыны і родову рівность, ходить на засїданя той рады як представитель народностных меншын з правом голосованя.

 

Дві народности про списованя людей іщі все не суть схвалены

На засїданю выбору знова брала участь і Людмила Іванчікова, ґенерална директорка секції соціалной штатістікы і демоґрафії Штатістічного уряду Словацькой републікы. Іванчікова інформовала членів выбору о кроках, котры были зроблены в рамках приготовлёваня ся на сюьсованя населїня, якый має проходити у 2021-ім роцї.

Найвекшов новотов слїдуючого списованя буде, же буде повно діґіталізованый. Люде не будуть выповнёвати папірёвы формуларї, а будуть вшыткы даны выписовати електронічно через портал Штатістічного уряду. Як Іванчікова інформовала, уряд собі усвідомлює, же не вшыткы жытелї суть в тій области ґрамотны, і так будуть к діспозіції вышколованы люди, котрых буде мож пожадати о поміч при выповнёваню даных у списованю. Такы помічници бы мали быти к діспозіції на сільскых (містьскых) урядах, де за нима буде мож прийти, но мали бы робити і в різных стаціонарях, припадно як мобілны робітници, котрых буде можность закликати собі і домів, покля іде о імоблілных людей, припадно о сеґреґованы ґрупы жытелїв.

У списованю ся так само не будуть находити вшыткы вопросы, котры были в попереднїх. Дакотры інформації о домах, квартелях ітд. буде Штатічный уряд здобывати на основі іншых публічно доступных жрідел. Електронічны формулары будуть, окрем словацького, і в мадярьскім, русиньскім, ромскім, україньскім, нїмецькім і анґліцькім языку.

То, ці буде мож записати собі приналежность ку двом народностям, подля слов Людмилы Іванчіковой, іщі все Штатістічный уряд не вырїшыв. Припоминаме, же ку тій темі была скликана і експертна ґрупа, в котрій мали своє заступлїня і народностны меншыны, но ани ґрупа не дішла ку ясному заключіню, котре бы говорило про або проти такой сістемы. Згода не є ани меджі окремыма народностныма меншынами. Русины і Сербы дотеперь суть проти двоїтой народности.

На остатнїм засїданю выбору крітічно выразив ся односно той темы і Калман Петоц, підпредседа Рады влады Словацькой републікы про людьскы права, народностны меншыны і родову рівность, котрый є все призваным членом народностного выбору. Петоц рекомендовав, жебы собі одповідны уряды дали наперед одповідь на вопрос, ці хочеме здобывати інформації о народности, етніцітї, походжіню або о чім конкретно і єдночасно припомянув, же нихто дотеперь не пояснив, якый вплив буде мати двоїта народность на роздїлёваня грошей меджі народностны меншыны, на можность хоснованя языка народностной меншыны публічно і в уряднім контактї і на далшы области.

Членове выбору жадали, жебы перед конечным рїшінём Штатістічного уряду мали іщі можливость выразити ся ку пропонованому моделу списованю, з чім была Іванчікова согласна.

 

Русиньскый музей треба выбудовати наново

На засїданю выбору брав участь і ґенералный директор Словацького народного музею (СНМ) Браніслав Паніс. Тот выбор інформовав о діятельстві народностных музеїв, котры належать під СНМ, за 2018-ый рік.

Темов дня быв главно СНМ – Музей русиньской културы в Пряшові, котрый довгодобо вказовав ся як єден з найслабшых в рамках цїлой штруктуры СНМ, і лем минулый місяць была одкликана ёго директорка Олґа Ґлосікова. Моментално є веджінём повіреный Петро Кімак-Фейко, котрый в музею робив як куратор, і до кінця мая мож голосити ся до конкурзу на функцію директора. Новый директзор музею бы мав быти знамый у місяцї юн.

Як повів ґенералный директор Паніс, одкликанём директоркы зробив ся першый крок до того, жебы русиньскый музей міг зачати новый, актівнішый період. Подля слов Паніса, СНМ собі усвідомлює і то, же русиньскый музей не має одповідну будову, котра бы могла быти хоснована на выставны просторы. Зато СНМ в пропозіції свого розрахунку на 2020-ый рік рахує із звекшінём грошей про СНМ – Музей русиньской културы. Грошы, котры мать дістати наш музей навеце, мають быти схоснованы на то, жебы ся выпрацовав проєкт і зачала ся будовати нова будова той інштітуції. Новый будинок бы подля Паніса мав бы, окрем іншого, корешпондовати з архітектуров Русинів, жебы і такым способом было відїти, о якый музей іде. Ґенералный директор повів, же то буде єдна з главных задач нового директора русиньского музею – выбудовати новый музей, но будовати наново подля Паніса не буде треба лем ёго будову, але і цїлу концепцію ёго діятельства.

Председа выбору і єдночасно уповномоченый про народностны меншыны Ласло Буковскый на кінцю діскусії ку тій темі подяковав ґенералному директорови і представителям Русинів, же в остатнїх двох роках зорґанізовало ся дакілько стрїч односно сітуації в русиньскім музею, што має днесь позітівны резултаты, кедьже ся подарило вырїшыти патову сітуацію, і з новым директором буде годен музей зачати нову етапу свого діятельства.

 

Далше роблять ся переклады

На засїіданю были членове выбору далше інформованы о Пропозіції Справы о позіції і правах членів народностных меншын за період років 2017 – 2018, дістали інформації о повніню задач і обовязків, котры выходять із Акчного плану охороны прав особ, котры належать ку народностным меншынам і етнічным ґрупам на рокы 2016 – 2020 ці Рамкового договору на охорону народностных меншын і Европской харты реґіоналных або меншыновых языків.

В пунктї Різне бісїдовало ся о приготовлёваню Оцїнюючіх справ – о підпорі културы народностных меншын, ставі народностного школства і о хоснованю языків народностных меншын.

Ку хоснованю языків выразив ся і уповномоченый Ласло Буковскый, котрый поінформовав, же ся продовжує з тлумачінями леґіслатівных норм до языків народностных меншын, але і різных безпечностных написів і значок, котры будуть годны хосновати, наприклад, і пріватны компанії.

Петро МЕДВІДЬ, лем.фм, звыразнїня пьсма: -аз-