17. 4. 2021: Збожны желаня нашы

Кедь перед тридцятёма роками пришли на 1-ый Світовый конґрес Русинів представителї з втогдышнёй Югославії, были дакілько десяток років перед нами. Точно тілько, што Русины в Карпатах „не єствовали“.

Подля єдного із участных того першого цїлосвітового форуму Русинів по добі веце як 40-річной темрявы, „югославскы“ Русины пришли на конґрес і в руках тримали учебникы, з котрых дїти учать по русиньскы своёв варіантов кодіфікованого языка, у властных русиньскых школах, покля ту, в Карпатах, сьме в тім часї не мали в руках ніч, лем велику тугу возродити народ.

Кедь ся на то позераме з одступом часу, є ясне, же в тім часї были Русины на „нижнїй землї“ о три ліґы высша уровень. Наперек комунізму, і наперек даякым українізаторьскым актівностям, годны были утримати свій язык, свою ідентіту. Де ся стала хыба, кедь днесь їх хотять ослабити і однароднити точно такы кругы, котры в нас помалы не суть релевантны?

Єден із найвызначнїшых сучасных русиньскых інтелектуалів, професор Михайло Фейса, недавно написав коментарь, котрый реаґує на інформації о намагах зробити з Русинів у Сербії „Русинів-Українцїв“ і выробити собі з Оддїлїня русиністікы на Новосадьскій універзітї україньску катедру.

На такы намагы мала реаґовати писмом і Руска матка, єден із основаючіх членів Світового конґресу Русинів, котра хотїла пояснїня од універзіты і од Націоналного совіту Русинів. Фейса в коментарї, котрый назвав Русины зіставають Русины, катедра русиньска… цітує і речіня з писма Руской маткы до Націоналного совіту Русинів: „Русины все были і теперь суть лем Русинами, ніч інше.“ Професор додавать, же таке є чутя вшыткых Русинів і Націоналный совіт Русинів як цїлок, не лем подакотры членове, бы мав поступати в згодї з такыма русиньскыма інтересами.

То є вшытко шумне, лем вопросом зіставать, ці спомянутый цітат не є моментално уж лем єдно з нашых збожных желань, а не реаліта.

Нашы Русины там долов были за остатнїх тридцять років ослаблёваны войнов, роздїлїнём державы, выселенецьтвом за роботов, а самособов з тым вшыткым повязанов і асімілаціёв. Но тов найвекшов проблемов є нова нова українізація, котрій ся як кебы ани не сперали.

Предці то, хто є моментално членом Націоналного совіту Русинів, не выберав нихто іншый, лем самы Русины у народностных выборах. Покля мають вшыткы Русины чутя, же суть лем Русинами, як то пише Руска матка, як є пак можным, же выбрали совіт, котрый є векшыново обсадженый синё-жовтыма сімпатізантами?

А не выберали їх першый раз. Тоты люде не суть новыма лицями. І якраз тоты люде уж многораз доказали, де їх тягне.

Приниманя фінанцій од україньской амбасады, позываня україньской амбасады на різны події, докінця на День Русинів Сербії, што уж цалком абсурдне, є предці не першый рік реалітов. Де суть тоты вшыткы Русины, котры бы такым репрезентантам свого совіту вказали, де ся выходить? Котры бы одкрыто протестовали, жебы не брати грошы од тых, котры нас самы не узнавають у них дома? Котры бы ся підняли і одышли з Дня Русинів, кедь там проповідь тримать не русиньскый духовный, але україньскый амасадор?

Є добре, же Руска матка ся озвала на уж цалком абсурдны намагы, інтересы, за котрыма не мож глядати ніч інше, лем зничіня русиньской комуніты, котра там пережыла довгы столїтя. Лем єм дакус песімістічный в тім, ці чувство, котре мають люде з Руской маткы, є досправды чувством вшыткых Русинів там долов.

Склад Націоналного совіту Русинів, функціонарї в державных русиньскых інштітуціях, інтерес о записованя дїтей до русиньскых клас вказує, нажаль, на дашто інше.

Вказує на якусь незаінтересованость днешнїх войводиньскых Русинів, котрым в дакотрых справах уж як кебы было вшытко єдно. І то бы была велика шкода. Бо якраз тоты Русины были про нас тридцять років тому прикладом і надійов, же ся то дасть. Же можеме повноцїнно і рівноправно існовати.

Не желам собі ніч веце, лем жебы слова з писма Руской маткы были реалітов, котра ся потвердить конкретныма кроками меджі людми. Жебы тоты слова не были лем нашы збожны желаня, бо Русинів з „нижнёй землї“ нам треба!

Петро МЕДВІДЬ, статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радія lem.fm, языкова і ґграфічна управа: ред. АРК в СР.