16. 12. 2019: Русиньскє шрамкарство вписане до списку нематерияльной культурной дідовизны UNESCO

12. грудня/децембра 2019 р., в Боготі в Колюмбіі, на своім XIV засіданю члены Меджеурядового Коміету до Справ Охороны Нематерияльной Дідовизны UNESCO рішыли вписати: «Дротарство – ремесло і кумшт» до Репрезентацийного списку нематерияльной культурной дідовизны людства UNESCO.

Прошыня вписати дротарство до списку дідовизны дал уряд Словациі. В часі рішаня в Колюмбіі была присутна делеґация внескодавців сопоставлена з: Мирослава Кані з Міністерства Культуры Словацкой Республикы і експерткы Любиці Воляньской з Інституту Етнолоґіі і Антрополоґіі Словацкой Академіі Наук і Центра Традицийной Культуры при ансамблю SĽUK.

Комісия, яка рішала про новы вписы, мала выберати спосеред 41 номінаций до списку нематерияльной культурной дідовизны людства UNESCO, 3 номінаций до списку найліпшых практик охороны нематерияльной дідовизны і 6 номінаций до списку в ситуациі кризису і загорожыня.

Історичні дротарство єст специфічным родом ремесла, котре было пошырене на териториі днешньой Словациі, головно в селах над середнім Вагом, під Чадцьом, на Ораві і інчых словацкых землях, а на Спишы в руснацкых селах Великій Липник, Страняны, Камюнка, Орябина, Литманова і Сулин. На Шлахтівскій Руси, по польскій стороні Карпатскых Гір, в селі Біла Вода вшыткы ґаздове аж до войны трудили ся дротарком.

Дротарі придумали і розвинули просту техніку выгынаня дротів, вязаню і сплітаню без споюня і лютуваня. На Словациі доднес фунґуют дротарскы осередкы, головно в околицях міста Жылина.

Днешні дротарскы формы того ремесла зближены сут до артистичной творчости і придумуваня новых технік, рідко хоснує ся традицийны взірці. Але днес дротарскы выробы сут хоснованы в хыжах на Словациі.

В трацийным жарґоні дротарів з Білой Воды, дріт звали шрам, а сами дротарі себе звали шрамкарями.

Богдан ҐАМБАЛЬ, ЛЕМ.фм

(Публікуєме в оріґіналї – лемківскім варіантї русиньского языка.)