14. 7. 2020: З дїтей ся выховлюють Сербы, коментує Олена Папуґа низкый інтерес о русиньске оддїлїня ґімназії

По дводнёвім записї на середнї школы, котрый проходив 9-го і 10-го юла 2020-го року, русиньске оддїлїня ґімназії в Руськім Керестурї в Сербії не мать чом святковати.

На Середню школу з домовом про школярїв (інтернатом) Петро Кузмяк (на фотцї злїва) ся на оддїлїня ґімназії з русиньскым навчалным языком приголосило лем троє дїтей. На оддїлїня ґімназії, котре має сербскый навчалный язык, ся їх приголосило 13. Найвекшый інтерес быв о штудії турістікы і готельєрьства. Тото оддїлїня школы буде мати в слїдуючім школьскім роцї 21 школярів.

Як інформовала аґентура Рутенпрес, меджічасом вказав ся іщі єден школярь, котрый бы мав інтерес штудовати на русиньскім оддїлїню ґімназії, але тот буде годен быти приятый аж в септембрї. Кедьже русиньске оддїлїня ґімназії, єдиной русиньской у світї, не мать мінімалну кількость штудентів – пять, школа буде мусити послати жадость на Міністерство освіты, жебы оддїлїня могло отворити класу.

Проблема не є нова

В повязаню зо сітуаціёв, котра може огрозити фунґованя русиньского оддїлїня ґімназії, ословили сьме Олену Папуґу (на фотцї справа), котра є членков Націоналного совіту Русинів, самосправного меншынового орґану.

„Проблема, котра ся сотворила коло русиньской ґімназії не є одднесь. Роками до нёй записують ся лем дїти із Руського Керестура і пару школярїв із Коцура. З Дюрдёва, Нового Саду, нашых міст із Сриму не є жадных школярїв,“ описує сітуацію Олена Папуґа.

Як далше говорить, свою часть вины на сітуації несе і война а подїлїня бывшой Югославії на окремы державы.

„Даколи ту штудовали і Русины з Миклушевцїв, Петровцїв (днесь в Хорватії, позн. ред.), але война зробила своє,“ говорить, причім додавать, же діпломы, котры дістануть абсолвенты на русиньскій ґімназії, не мож ностріфіковати в Хорватії, што так само не помагать тому, жебы Русины із Хорватії пришли штудовати до Руського Керестура. Причінов проблемы з ностріфікаціёв діпломів подля Папуґы є то, же Сербія не є в Европскій унії.

Радше ремесло як ґімназія

Далшым аспектом проблемы коло ґімназії є подля Олены Папуґы то, же дїти все веце выберають собі середнї школы, по котрых абсолвованю годны такой зачати робити.

„Выберають собі школы медічны, школують ся за фармацеутів, ідуть на інформатіку. Із закінченов ґімназіёв не можуть іти такой робити. Мусять іти на універзіту. Але то бы не была проблема, бо наша ґімназія є добра, давать добру освіту дїтям. Скоро вшыткы, котры ся пак запишуть на універзіту, тоты штудії і закінчать.“

Зато Папуґа думать, же люде з Руського Керестура не записують дїти на ґімназію з той причіны, бо выберають школы, по котрых такой мож іти до роботы, припадно і робити до іншых держав.

„Дїти знають по русиньскы, бо закінчіли цїлу основну школу по русиньскы. Люде чувствують, же ґімназію треба сохранити, але жывот і існованя – то інше дїло.“

Нашы інтелектуалы выховлюють з дїтей Сербів

Олена Папуґа видить причіну проблемы односно ґімназії і в русиньскых інтелектуалах. За їй словами якраз они не выховлюють дїти в русиньскім дусї.

„Дїти нашых інтелектуалів, котры роблять в русиньскых інштітуціях – в Рускім Слові (ґазета войводиньскых Русинів, позн. редакції), радію, телевізії і далшых, вже не мають наше усвідомлїня. Їх родічі цїлый жывот їли русиньскый хлїб, але з дїтей выховали Сербів – ментално і сердцём,“ крітічно выразила ся Папуґа.

Як далше продовжує, аж на выняткы собі не памятать, жебы дїти русиньскых інтелектуалів, котрых векшына жыє в Новім Садї, ходили на ґімназію до Руського Керестура. За їй словами тото, што дїдове утримовали 280 років, зничіть ся такым способом барз скоро.

„Тот, хто пішов з Руського Керестура жыти до Нового Саду, дїти вже мать Сербів. В тім смыслї, же родічі вже з нима не бісїдують по русиньскы.“ Подля Олены Папуґы є асмілація барз велика, многы люде не чувствують веце потребу, жебы свої дїти записали до русиньской ґімназії, уж кедь про ніч інше, та лем зато, же то їх, русиньске, і в нїй дїти можуть собі сохранити русиньску ідентіту.

Центер бы мав быти Руськый Керестур

Членка Націоналного совіту Русинів думать, же ключову роль має при сохранїню русиньской ідентіты, а тым і ґімназії, Руськый Керестур.

„Думам, же треба утримовати Руськый Керестур. Ту переселити Руске слово, Завод про културу войводиньскых Русинів, одкрыти ту інтернетове радіо. Купити будинок і одкрыти музей, ґалерію. Люде з Руського Керестура бы тото підтримали і помогли бы в тых дїлах. Ту іщі все суть Русины.“

Анґажовати ся хоче і она сама. А нелем як членка Націоналного совіту Русинів, котрый за їй словами так само не выразив ся нияк односно сітуації з ґімназіёв. Папуґа, котра была в попереднім періодї посланкынёв сербского парламенту, но по юновых вольбах ся в парламентї не утримала, буде теперь діяти холем як посланкыня Автономной области Войводина за свою Ліґу соціал-демократів Войводины.

„Не буду теперь путопвати до Белеграду, буду в Новім Садї. Пущу ся до рїшіня многых проблем. Знам, же політіка ся робить в Белеградї, но моїм капіталом є, же там знам много людей,“ закінчує Олена Папуґа.

Петро МЕДВІДЬ, ЛЕМ.фм, языкова управа: ред. АРК в СР.