13. 6. 2016: Выставка Народный крой Русинів – на 80-ку Івана Чіжмаря

З нагоды округлого жывотного юбілею – 80 років Івана Чіжмаря была 10-го юна 2016-го року в просторах Піддукляньского центра културы у Свіднику, за участи автора,  пріматора міста Яна Голодняка, Ольґы Ґлосіковой, директоркы СНМ – Музея русиньской културы в Пряшові, Владиміра Противняка, секретаря Світовой рады Русинів і многых участників, одкрыта інтересна автентічна фотовыставка під назвов Народный крой Русинів. На святочній вернісажі брала участь і Катарина Бабчакова, котра в мені ґенералной директоркы Яны Кресаковой з Народного центра културы в Братїславі передала Іванови Чіжмарови цїнный документ – Честь Народного центра културы в Братїславі за довгорічну роботу в области баданя русиньского фолклору.

 

Выставку творить 280 фотоґрафій розмаїтых кроїв – од Шумяца, через Спіш аж по Ублю. Хто бы хотїв відїти велику параду русиньского кроёваного богатства, може навщівити Піддукляньскый центер културы у Свіднику до кінця юла того року. Потім буде споминана выставка передана до СНМ – Музея русиньской културы в Пряшові.

 

Коротко з біоґрафії юбіланта

 

Наш знамый етноґраф, музичный фолклоріста і співак Іван Чіжмарь народив ся 12-го юна 1936-го року у селї Суха в окресї Стропков. Своє дїтинство пережыв з родічами, трёма братами і єднов сестров у селї Пстрина у Свідницькім окресї. Уж як дїтина любив співати і барз хотїв грати на гуслях. „На селї было звыком, же родічі на свадьбы і хрестины водили зо собов і свої дїти. Ту єм ся заслухав до музикы прімашів, контрашів і цімбалу, позерав єм їх спосіб і техніку граня. Як єм підріс, пробовав єм грати на гребеню і на устну гармоніку. Отець, жебы успокоїв мій інтерес о музику, зробив мі гуслї з верьбового дерева. На них єм заграв свою першу співанку А на меджі черешенька. Пізнїше мі родічі купили гуслї од циґана за фалат солонины і гуску. В 13-ёх роках єм на тых гуслях грав на першій свадьбі, “ – споминать на дїтинство і свої першы контакы з русиньсков музиков І. Чіжмарь. О тім, же ёго інтерес не быв лем таков коротков дїтячов забавков, але досправды хотїв знати вшытко о нашім фолклорі, музицї і співанках свідчіть і то, же в роках 1966 – 1971 екстерно штудовав етноґрафію і фолклорістіку на філозофічній факултї аж в Бырнї.

 

Хто бы з Русинів не знав або не чув співанку Яворове листя уж опадать, котру днесь знають грати нелем вшыткы русиньскы гудаци, але і многы іншы капелы і ансамблї, або співанку Ей попід Маковіцю. І. Чіжмарь уж од молодых років, як ходив грати на забавы і свадьбы частїше, зачав записовати народены співанкы, жебы собі росшырив свій репертоар. Як співак успішно выступав на многых фолклорных фестівалах, награвали го в радію, ходив на різны конкурзы, де так само мав великый успіх. Коротко повіджено – ёго пасія ся стала і ёго професіов в актівнім жывотї і в роботїі у свідницькім музею (МУК). Із свого фаху написав многы моноґрафічны роботы, сценарї про фолклорны колектівы, розгласовы релації, діскоґрафії, абсолвовав многы концерты. Із своёй етноґрафічной роботы і баданя приготовив немало фотоґрафічных выставок (1965 – 1996), награв многы філмовы документы, котры днесь творять дорогоцїнне богатство Русинів на Словакії. Із ёго найновшых выдань спомяньме книжку Народне весіля Русинів выходной Словакії (выдана в рамках Проґраму култура народностных меншын МК СР 2006 і фінанчной підпоры Карпаторусиньского общества у США), Колядкы Русинів, Руснацох, Лемків (выдала Світова рада Русинів у 2014-ім роцї).

 

З нагоды прекрасного юбілею дякуєме нашому юбілантови за дотеперїшню роботу при збераню і пропаґованю русиньского етноґрафічного богатства і желаме му, жебы ся го надале міцно тримало ёго властне кредо – „Народна співанка была і є про мене вічным жрідлом іншпірації“.

 

Aнна КУЗМЯКОВА